Gascrisis maakt noodzaak energietransitie duidelijk

Met deze boodschap sloten energie-experts woensdagmiddag aan bij een digitaal rondetafelgesprek met de Tweede Kamer. Onderwerp: hoe worden we minder afhankelijk van Russisch gas.

Annie Kirst, CEO van gashandelaar Gas Terra, noemt de huidige gasprijzen 'extreem hoog en extreem volatiel'. 'Er is angst voor het aanbod op lange termijn. We opereren in financiële zin aan de grenzen van het systeem', signaleert ze.

De gasprijs ligt nu tien keer hoger dan vorig jaar, daardoor gaat er nu ook tien keer meer geld naar Rusland, waarschuwde Kirst. Een alternatief is vloeibaar gas (LNG). Spanje heeft een grote aanlandcapaciteit maar is minder goed verbonden met het Europese achterland. 'Daarvoor is een integrale Europese aanpak nodig.'

Tweede LNG-terminal

In Rotterdam is ruimte voor een tweede LNG-terminal, zegt energie-expert René Peters van TNO maar de bouw daarvan neemt minstens vijf jaar in beslag en biedt daarom op korte termijn geen vervanging van Russisch gas.

Kamerleden vroegen onder meer naar de zelfvoorzienendheid van Nederland dat jaarlijks voor eigen gebruik zo'n 40 miljard kuub gas nodig heeft.

Peters wees naar nieuwe voorraden onder de Noordzee, die zijn goed voor zo'n 80 miljard kuub. 'Dat is niet voldoende om een stop op Russisch gas op te vangen. Wel kan het dalen van de gasopbrengst uit de overige 130 putten in de Noordzee daarmee worden afgeremd.'

Marktmanipulatie

Afgelopen winter lagen de Europese noodopslagen van gas op een uitzonderlijk laag niveau. Energiespecialist Jilles van den Breukel vermoedt daarbij marktmanipulatie door het Russische staatsgasbedrijf Gazprom die een aantal Europese gastanks deels of helemaal leeg liet.

Het vullen van deze gasvoorraden moet voor Europa een prioriteit zijn, aldus Van den Breukel. 'Tussen de vondst van een nieuw gasveld en het in productie gaan, zit in Nederland zeven jaar. Dat komt door lange vergunningstrajecten. Dit is een kwestie van meer ambtenaren op het vergunningsdossier zetten.'

Volgens Peters van TNO valt er nog veel winst te behalen met energiebesparing. 'Bij huishoudens en bedrijven, en vooral als de overheid een verplichting oplegt.' Bij de afbouw van het Groningse gas ontbrak een dergelijk besparingsbeleid vanuit de overheid, concluderen energie-experts.

Elektriciteit is gas

Hoogleraar energie-economie Machiel Mulder doelt bij besparing niet alleen op gas, maar ook op elektriciteit. 'Elektriciteit is gas', benadrukt hij. 'De overheid moet zorgen dat gebruikers zonder belemmering kunnen overstappen op alternatieven.'

Daarbij moet ook de vraag naar elektriciteit worden afgeremd, de overheid kan daarop sturen. Mulder: 'We stimuleren nu elektrisch rijden, maar dat kan ook op waterstof.'

Volgens voorzitter Carolien Gehrels van de Taskforce Infrastructuur Klimaatakkoord kan de overstap op waterstof drie tot vijf keer sneller gaan als de regelgeving daarop wordt aangepast. 'Dit is het moment voor de minister van Energie en Klimaat om een doorbraak te forceren.'