Behoud derogatie nog lang niet zeker

In een brief aan de Tweede Kamer geven de ministers Henk Staghouwer (LNV) en Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) donderdag een update over de hernieuwde aanvraag van de derogatie. Om die opnieuw zeker te stellen, ligt er volgens de bewindslieden 'een grote opgave om te komen tot aanvullende maatregelen waarmee we de waterkwaliteitsdoelen halen'. Deze maatregelen komen bovenop het door boerenorganisaties al zwaar bekritiseerde zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn.

Carola Schouten sprak in december als voorganger van Staghouwer nog de hoop uit dat Brussel bereid zou zijn tot 'enige flexibiliteit in de procedure', afhankelijk van de beoogde aanpak van het nieuwe kabinet. Volgens de nieuwe bewindslieden Staghouwer en Van der Wal is nu duidelijk dat de Europese Commissie 'over de hele linie streng toeziet op de naleving van de richtlijnen door lidstaten'.

Staghouwer had afgelopen maandag een kennismakingsgesprek met EU-milieucommissaris Virginijus Sinkevicius waaruit de strenge opstelling van de Europese Commissie zou blijken. In dat gesprek heeft de landbouwminister de plannen voor de landbouw van het nieuwe kabinet toegelicht. Hierbij is onder meer het transitiefonds van 25 miljard euro en de daaruit gefinancierde integrale aanpak van natuur, waterkwaliteit en stikstof besproken.

Andere lidstaten

Voor het behalen van de nieuwe derogatie gaan boeren geconfronteerd worden met 'vergaande maatregelen' die 'ingrijpend' kunnen zijn, aldus de Kamerbrief. Daarin schrijven de ministers dat de commissie ook kritisch is op het nitraatbeleid van andere lidstaten, tegen sommige lopen al procedures.

In de Kamerbrief wordt een voorzet gegeven voor mogelijke aanvullende maatregelen op het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn die Brussel moeten overtuigen dat Nederland de derogatie verdient. Daarbij kan het gaan om bufferzones in beekdalen in het oostelijk en zuidelijk zandgebied, lokale verboden op teelten van uitspoelingsgevoelige gewassen, de inname van productierechten bij op- en uitkoop van veehouderijbedrijven en een transitie om te komen tot grondgebonden melkveehouderij.

De komende weken zal het gesprek met de Europese Commissie op ambtelijk niveau worden voortgezet. De inzet is om medio februari de aanvulling op het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn vast te stellen en bij de Europese Commissie in te dienen. Daarmee kan Nederland laten zien te voldoen aan zijn verplichtingen ten aanzien van verbetering van de waterkwaliteit.

Tijdsdruk speel tijdens de derogatieonderhandelingen ook een rol aangezien het uitrijdseizoen op 17 februari van start gaat en boeren voordien duidelijkheid wensen. Het eerstvolgende Nitraatcomité is echter gepland op 17 maart. Dan wordt nog geen besluit verwacht. De nieuwe ministers zullen in Brussel aandringen op flexibiliteit in de besluitvormingsprocedure, zodat deze alsnog in de eerste helft van dit jaar kan worden afgerond.

Belangrijke voorwaarde

'Wij hechten dan ook groot belang aan het voortzetten van een constructieve dialoog met de Europese Commissie en zetten ons hiervoor in. Het voldoen aan de vereisten van de Nitraatrichtlijn en de Kaderrichtlijn Water (KRW) is hiervoor een belangrijke voorwaarde', aldus Staghouwer en Van der wal.

Verlies van derogatie noemen de ministers 'onwenselijk', omdat dit zal leiden tot een verdere verslechtering van de waterkwaliteit. Daardoor zullen nog drastischere maatregelen nodig om zijn de doelen van de Nitraatrichtlijn en de KRW te halen.

Onaangenaam verrast

LTO is onaangenaam verrast door de mededeling van het ministerie dat de Europese Commissie nog geen grotere stappen heeft gezet richting een nieuwe derogatie.

'De agrarische sector en het landelijk gebied staan voor een ongekende transitie. Het kabinet maakt daar terecht vele miljarden voor vrij. Dat zou de Brusselse ambtenaren het vertrouwen moeten geven dat we serieus verder gaan met de verduurzaming', zegt LTO Nederland-voorzitter Sjaak van der Tak.