Pootgoedsector wil handel met Verenigd Koninkrijk niet kwijt

Zo'n dertig telers- en handelsorganisaties uit onder meer Nederland, Frankrijk, Denemarken, Ierland, Spanje, België en het VK voeren de laatste weken regelmatig overleg over de impasse die na de brexit is ontstaan bij de export van pootgoed.

Het Britse landbouwministerie (Defra) nam onlangs het besluit om per 1 juli de toestemming voor import van pootgoed uit de EU niet te verlengen. De Britten reageren daarmee op het exportverbod uit het VK naar de EU dat vanaf het begin van dit jaar al geldt.

Defra stoort zich aan de starre opstelling van de EU, die stelt dat het VK onvoldoende een gelijk fytosanitair speelveld garandeert. Volgens de Britse overheid zijn de standaarden voor pootgoed in het VK nog hetzelfde als voor de brexit en toen waren er ook geen problemen.

30.000 ton pootgoed geëxporteerd

Op jaarbasis exporteren de EU en het VK over en weer ongeveer 30.000 ton pootgoed. Nederland neemt daarvan 15.000 tot 18.000 ton voor zijn rekening. In het VK heeft het exportverbod vooral impact op Schotse pootgoedtelers die prebasisuitgangsmateriaal telen voor Ierland en het Europese vasteland.

Lobbyist Klaas Johan Osinga en voorzitter Peter Berghuis van de werkgroep pootaardappelen zijn namens LTO Nederland betrokken bij de overleggen met aardappelsectoren uit omliggende landen. Berghuis legt uit dat het gezamenlijke doel is dat de vrije handel van prebasis- en gecertificeerd pootgoed mogelijk blijft. 'Dat is voor ons belangrijk, als markten wegvallen is dat altijd nadelig voor onze afzet.'

Geen verzwaring van regels

Berghuis begrijpt dat de Britten niet op voorhand akkoord gaan met strengere fytosanitaire voorwaarden. 'De EU beschouwt het VK nu als een derde land en voor dergelijke landen geldt een zwaarder importregime. Maar ook wij zitten niet te wachten op verzwaring van de regels, dat levert ook voor ons extra beperkingen op.'

De telersorganisaties, waaronder dus LTO, en de handelsorganisaties, met onder meer de Nederlandse Aardappelorganisatie, proberen nu via de politiek om de EU en het VK tot een oplossing te bewegen. Er is een brief gestuurd naar de Europese Commissie om de kwestie onder de aandacht te brengen.

In Nederland heeft Kamerlid Jan Klink (VVD) op verzoek van LTO Kamervragen gesteld aan de nieuwe minister Tom de Bruijn (D66) van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Jan Huitema (VVD) heeft hetzelfde gedaan in het Europees Parlement.

Financiële schade in beeld

Klink wil weten in hoeverre het mogelijk is om bilateraal afspraken te maken tussen Nederland en het VK over de vrije handel in pootgoed. Verder vraagt hij of de minister in beeld heeft hoe groot de financiële schade is van de handelsbeperking voor de Nederlandse telers en hun handelshuizen en of die schade kan worden verhaald op het 'Brexit Adjustment Reserve'. Dit is een Europees fonds om de negatieve gevolgen van de brexit voor het bedrijfsleven te compenseren.

De organisaties die op initiatief van LTO deelnemen aan het aardappeloverleg zullen allemaal hun best doen om in eigen land en bij de EU politieke aandacht te vragen voor pootgoed. Dat is althans de gezamenlijke insteek, verklaart Osinga.

'Maar de politieke wil om tot een oplossing te komen moet er wel zijn. Het lijkt er sterk op dat de pootgoedsector de vingers tussen de deur krijgt in de aanhoudende discussies over brexit', stelt Osinga. 'De Europese Commissie is het constant afzwakken van eerder gemaakte afspraken door de Britse overheid meer dan zat en zit er nu waarschijnlijk niet op te wachten om voor pootgoed een uitzondering te maken.'

Derogatieaanvragen

Een mogelijke oplossing is het aanvragen van een derogatie ofwel tijdelijke uitzondering. LTO stuurt hier al langer op aan. Osinga: 'Het zou goed zijn als we tijdelijk verder kunnen op basis van de afspraken van voor de brexit. En dat de politiek onderhandelt over permanente exportvoorwaarden.'

Formeel moeten Brussel en de Britse overheid een derogatie bij elkaar aanvragen. Osinga vertelt dat de Europese Commissie dat kan doen namens een of meerdere lidstaten. En het ligt vanwege de handelsbelangen voor de hand dat Nederland daarin het voortouw neemt. 'Wij moeten er dus voor zorgen dat ook het ministerie van LNV in actie komt.'

Onderhandelen over termijn

Over de termijn voor een derogatie kan Osinga weinig zeggen. 'Twee jaar zou mooi zijn, maar daarover zal moeten worden onderhandeld. Net als over de voorwaarden tijdens een eventuele overgangsperiode.'

Of het lukt om tot een oplossing te komen voor de handel in pootgoed voordat het nieuwe afzetseizoen begint, is volgens Osinga op dit moment de grote vraag. 'Gezien de onenigheid over de grenscontroles voor Noord-Ierland, heb ik sterke twijfel of er op korte termijn voldoende animo is voor dit dossier.'