Rechtse meerderheid roert zich in Tweede Kamer

Nederland zit nu meer dan honderd dagen met een demissionair kabinet. Een formatie van een nieuw kabinet is ook nog niet in in zicht aangezien in Den Haag eerst de discussie over politieke transparantie en leiderschap moet worden uitgevochten. Ondertussen gaan de wetgevende en controlerende taken van de Tweede Kamer, op een aantal controversieel verklaarde onderwerpen na, gewoon door. Debatten worden gevoerd, moties worden ingediend en krijgen wel of niet het groene licht van de Kamerleden.

Aan dat stemgedrag van politieke partijen is wel iets wezenlijks veranderd. Nu zij niet meer zijn gebonden aan de discipline van een regeerakkoord, ontstaan er op onderwerpen nieuwe, tijdelijke coalities die onmogelijk waren, toen het verbond van de centrumcoalitie VVD, CDA, D66 en ChristenUnie nog bestond.

Spanningsveld

De afgelopen jaren hebben we gezien wat dat betekent: Kamerleden van de coalitiepartijen steunden elkaars voorstellen en moties, ook al botsten deze met de eigen politieke opvatting. De laatste jaren was dit spanningsveld in het kabinet bij landbouwdossiers duidelijk zichtbaar. Aan de ene kant van het kabinet stond het hervormingsgezinde D66 en aan de andere kant het conservatiever ingestoken CDA.

Dit leidde geregeld tot verbale botsingen van de Kamerleden Tjeerd de Groot (D66) en Jaco Geurts (CDA). Zij worstelden met de coalitiediscipline, maar beide partijen lieten elkaar nooit helemaal vallen.

Nieuw parlementair blok

Hoe anders is het nu. Er lijkt sprake van een nieuw parlementair blok van VVD, CDA, PVV, Forum voor Democratie, SGP en BoerBurgerBeweging dat vrij consequent met elkaar optrekt. Bij de stemmingen over moties over het mestbeleid kwam de scherpere rechts-linksscheiding in de Tweede Kamer deze week helder naar voren. Het leidde onder meer tot het slagen van de moties van SGP en CDA voor een derde spoor voor deels grondgebonden veehouderijen. Onder het regeerakkoord van Rutte III was deze missie kansloos geweest.

Het CDA weet het, waarschijnlijk tijdelijke, machtsvacuüm in de Kamer maximaal uit te buiten. Ook een motie die pleit voor een agrarische praktijktoets heeft door medeondertekening van de rechtse partijen op voorhand al een meerderheid achter zich.

Gelegenheidscoalities

Ondanks deze scherpere aftekening tussen de politieke flanken worden er ook tussen links en rechts gelegenheidscoalities gesloten. Zoals bij een CDA-motie die een einde moet maken aan belemmerende regelgeving voor boeren die vrijwillig bomen willen planten. Daaronder prijken ook de handtekeningen van GroenLinks, D66 en ChristenUnie.