Jacco Wink en Josien Boll streven naar efficiënte kringloop

In de filosofie van melkveehouders en akkerbouwers Jacco Wink en Josien Boll uit Wijk en Aalburg is een bedrijf een geheel. 'Het is nooit: we draaien aan één knop en dan is het opgelost. Het zit allemaal aan elkaar vast', zegt Wink. 'Als ik iets doe, denk ik altijd welke consequenties dat heeft voor andere onderdelen van het bedrijf.'

Overheden denken niet zo, hebben de ondernemers ervaren, onder meer toen ze daar aanklopten voor erkenning van nieuwe technieken. 'Die denken in hokjes', zegt Wink. 'Dat past niet bij ons. Wij denken integraal.'

Traject van jaren

Dat maakte de zoektocht naar de inrichting van de bedrijfskringloop en het optimaal gebruik van alle mineralen niet makkelijk. Het werd een traject van jaren. Door de steeds veranderende regelgeving moesten de Brabanders plannen regelmatig aanpassen. In 2012 vroegen ze de proefstalstatus aan. Pas in 2019 gingen de eerste koeien naar de nieuwe stal.

Bij het ontwerp van de stal was het uitgangspunt om zo weinig mogelijk mineralen verloren te laten gaan en om alle mineralen zoveel mogelijk te gebruiken op het bedrijf. Dat begint bij de stalvloer. Wink bedacht een vloer met een klein afschot, waardoor de urine gelijk in een gootje stroomt en daarna in een aparte put. De urine komt dus vrijwel niet in contact met de dikke mest, zodat ook vrijwel geen vorming van ammoniak plaatsvindt. Er gaat dus ook vrijwel geen stikstof verloren. De ondernemer wil de stikstof uit de urine halen en is met andere partijen nog bezig om een systeem te ontwikkelen waarmee dit kan.

Precisielandbouw

De dikke mest gaat via de mestschuif gelijk in de mestscheider, die deze scheidt in dunne mest en dikke mest. Wink bewaart de vloeistoffen met stikstof en met fosfaat apart. Dat biedt hem de mogelijkheid om ze uit te rijden in een verhouding die past bij een perceel. 'Een vorm van precisielandbouw', zegt hij.

De ondernemer is ook bezig met een apparaat dat de vloeistoffen met de mineralen in rijtjes tussen het gras op het land brengt. 'Niet ín de grond, maar erop', legt hij uit. 'Dat geeft de minste schade aan het bodemleven.' Met mestinjectie wil hij op termijn helemaal stoppen. 'Mestinjectie is funest voor de bodem, zeker hier op de zware rivierklei.'

De vaste mest gebruikt Vink als een soort compost om organische stof in de bodem te brengen. Dat heeft volgens hem veel voordelen, zoals een gezonder bodemleven, een betere waterregulatie en een weerbaarder bodem bij weersextremen.

Rijpaden

De ondernemer rijdt bij alle werkzaamheden over rijpaden. Op die manier hoeft hij de grond naast en tussen de vaste sporen nooit te berijden. De rijpaden liggen op 7,5 meter afstand van elkaar, hart op hart. Wink heeft vorig jaar alle percelen ingevoerd in zijn gps-systeem, zodat hij alle percelen op die manier efficiënt kan bewerken en altijd kaarsrecht rijdt.

De ondernemer is positief over de rijpaden. 'Het voordeel van rijpaden is ongekend', zegt hij zelfs. 'In de sporen groeit weinig, maar ertussen is er een veel betere verhouding tussen grond, water en lucht. Bovendien gaat de onkruiddruk omlaag.'

Organischestofgehalte

In de akkerbouw groeit het aantal bedrijven dat werkt met rijpaden. Wink teelt niet alleen gras, maar ook suikerbieten, aardappelen en graan. In de vruchtwisseling blijft het grasland acht of negen jaar liggen om het organischestofgehalte goed op peil te houden. Bij ploegen gaat elke keer veel organische stof verloren.

De ondernemer legt uit dat het voordeel van rijpaden bij gras veel groter is dan bij akkerbouwgewassen. 'In de akkerbouw rijd je veel minder vaak over een perceel dan bij gras. Wij rijden per snede gras vier keer over een perceel, daarna meestal ook nog met een zware mestkar. Bij zes sneden is dat 24 keer. Als je zo vaak over een perceel rijdt, is het effect van rijpaden groot.'

Rijpaden passen ook bij de aanpak van het echtpaar om zoveel mogelijk eiwit van eigen land te halen. Om dezelfde reden stopten de ondernemers vijftien jaar geleden met ploegen en stapten ze over op niet-kerende grondbewerking. De organische stof die boven in de bouwvoor zit, blijft dan bovenin en gaat niet verloren door het ploegen. Wink heeft er goede ervaringen mee. 'Onze zware rivierklei is nu veel beter bewerkbaar.'

Goede opbrengstresultaten

De ondernemer ziet goede opbrengstresultaten van niet-kerende grondbewerking: 'We kunnen goed meekomen.' Op de percelen in de uiterwaarden doet het echtpaar veel aan weidevogelbeheer. Ook hier gaat het om de balans, vertelt Boll. 'Als je op een deel van je percelen een goede opbrengst haalt, kun je op andere percelen andere dingen doen.'

Wink en Boll pikken snel nieuwe dingen op en proberen zelf veel uit op hun bedrijf. Dat kan geld kosten. 'Daarmee doen we onze portemonnee wel geweld aan', erkent Boll. 'Maar ik kan niet achteroverleunen', reageert Wink.