Strategisch autonoom blijven

Europa moet een speler zijn, geen speelveld. Dit zei de voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel, op vrijdag 2 oktober na afloop van een bijeenkomst van Europese regeringsleiders. Brussel is druk met crises (corona, migratie), maar er was nu een paar uur uitgetrokken voor een diepgaande benen-op-tafeldiscussie. Op die tafel lag een vraag over de afhankelijkheid van Europa van de rest van de wereld. Onder het kopje 'strategische autonomie'.

Corona drukt ons namelijk met de neus op de feiten: Europa produceerde dit voorjaar nul mondkapjes. En op digitaal gebied zijn we afhankelijk van China en de VS. Voor onze defensie kunnen we weinig zonder de Amerikanen. De Europese land- en tuinbouw onderscheidt zich van deze sectoren. De laatste grote maakindustrie die we nog hebben, maakt de Europese Unie tot de grootste exporteur van agrarische producten. Boeren en tuinders zorgen ervoor dat de winkelschappen tijdens een lockdown nooit leeg raken.

Een sterk Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, ondanks kritiek van sommigen, maakt dat mede mogelijk. In Brussel gaat de discussie over meer zelfvoorzienendheid daarom vooral over zaken als medicijnen, batterijen en defensie. Maar in de land- en tuinbouw zijn er ook trekjes van protectionisme. Vorige week had ik een gesprek met collega's over Europese handelsakkoorden. Ik vroeg een medewerker van de Europese Commissie wat hij verstaat onder strategische autonomie. Nee, nee, zei hij, het gaat over een 'open strategische economie'. Rutte had het vorige week zelfs over een 'open economie'.

Zo probeert ieder er zijn eigen draai aan te geven. Protectionisme is immers een beladen begrip, zelfs in Frankrijk. Danone exporteert yoghurts over de hele wereld en ik heb met eigen ogen zakken melkpoeder van Lactalis in Afrika gezien.

Europa is zo afhankelijk van internationale markten dat iedere poging tot importbeperking als een boemerang terugkomt. Volgens mij doen we er goed aan om strategische autonomie te definiëren als 'ruimte om zelf keuzes te maken'. Niet te afhankelijk zijn van één markt.

De Europese Commissie kreeg vorige week de opdracht om in kaart te brengen waar de zwakke plekken zitten in de Europese economie. Voorlopig gaat het vooral over de gezondheidszorg en het internet, maar ik verwacht dat de land- en tuinbouw er ook wordt ingefietst (kringlooplandbouw). Wat mij betreft blijven we op dat vlak nog even strategisch autonoom.