Geopolitiek werk aan de winkel

Bij calamiteiten gaat het ook om uitbraken van gewas- en veeziekten, langdurige droogte en geopolitieke aardschokken. Als China alle soja op de wereldmarkt zou opkopen, krijgt de intensieve veehouderij een forse dreun en prijsschokken te verwerken. Wel zouden die schokken al na een jaar of drie zijn gedempt door aanpassingen in productie en consumptie. Van honger zou geen sprake zijn.

Rob de Wijk wees onlangs in Nieuwe Oogst op een ander geopolitiek risico: dat vitale bedrijven zoals ASML en veredelaars worden opgekocht door geopolitieke rivalen. De nieuwe Europese Commissie noemt zichzelf een 'geopolitieke Commissie', maar de boer-tot-bordstrategie negeert geopolitieke risico's.

China, Rusland en VS

De grootste geopolitieke risico's komen van de machtigste landen China, Rusland en de VS. Nederland kan alleen in EU-verband een vuist maken. Dat moeten we uitsluitend defensief doen, vooral naar grootmachten die wel agressief opereren. China heeft de Tibetanen, de Oeigoeren en de Hongkongers onderworpen. Het land annexeert delen van de Zuid-Chinese zee en maakt met de Nieuwe Zijderoute tientallen landen van zich afhankelijk.

China misbruikt zijn economische macht ook voor politieke doelen. Australië vroeg onlangs om onafhankelijk onderzoek naar de herkomst van het coronavirus. Prompt sloeg China terug met een boycot van Australisch graan en vlees.

Strategisch doel

Wat kan de EU doen tegen zulke power play? Strategisch doel zou moeten zijn: economisch machtsevenwicht. Dan zijn we niet chantabel en kunnen we een boycot zo nodig beantwoorden met een tegenboycot.

Ook China heeft achilleshielen, waaronder voedsel. Het wordt voor China met zijn groeiende bevolking, slinkend landbouwareaal en hoge producties per hectare steeds moeilijker om de bevolking te voeden. Vandaar dat China landbouwgrond opkoopt in Bulgarije en Frankrijk. We mogen blij zijn dat de EU per saldo zelfvoorzienend is in voedsel.

Hoe kunnen we de onafhankelijkheid van de EU versterken?

1. Spreid de risico's aan de afzetkant. Word bijvoorbeeld bij de afzet van melkpoeder en varkensvlees niet te afhankelijk van China, want daar kan op een dag misbruik van worden gemaakt.

2. Spreid risico's aan de aanvoerkant. Verminder de soja-import door in Europa meer eiwitgewassen te telen. Bijkomend voordeel: kringlooplandbouw komt dichterbij en de mestoverschotten kunnen slinken.

3. Let ook op cruciale grondstoffen voor de landbouw, vooral fosfaat en kali. Fosfaatreserves heeft de EU amper en ook de kalireserves zijn klein. Dat maakt onze zelfvoorziening in voedsel op lange termijn onzeker. We moeten fosfaat- en kaliverliezen systematisch terugdringen. Kringlopen zijn voor ons geen luxe, maar noodzaak.

4. Bescherm strategisch belangrijke sectoren tegen overnames. Denk aan zaden en pootgoed. En aan kennis: profiteert China strategisch gezien niet meer van Wageningen dan omgekeerd?
Kortom, er is geopolitiek denk- en doe-werk aan de winkel.