Onderzoek naar succesfactoren vrijloopkraamhokken

Achtergrond Varkens John Lamers 18 aug 2020 om 10:23uur

Na lang bakkeleien is in Duitsland de kogel door de kerk. Het vrijloopkraamhok is per 2035 verplicht. Dit kan de overstap naar kraamhokken met meer bewegingsvrijheid voor de zeug en haar biggen aanjagen. In Nederland en Frankrijk start een onderzoek naar de optimalisatie van dit systeem, want de extra investering moet worden terugverdiend.

Onderzoek+naar+succesfactoren+vrijloopkraamhokken

In de Europese welzijnswetgeving van 1998 is al eens genoemd dat er aandacht moet komen voor het welzijn van de zeug en haar biggen in het kraamhok. Er is ook onderzoek gedaan naar de bewegingsvrijheid van zeugen in het kraamhok. Bij de herziening van de welzijnswetgeving in 2008 zijn er evenwel geen voorschriften over bewegingsvrijheid opgenomen.

In het kader van de Green Deal krijgt het welzijn van alle dieren opnieuw aandacht en gaat de Europese voedselveiligheidsautoriteit EFSA ook onderzoek naar bewegingsvrijheid in het kraamhok uitvoeren. Dat meldt Hans Spoolder van Wageningen Livestock Research. Het onderzoek moet eind 2021 zijn afgerond. De resultaten worden naar verwachting nog voor 2024 in wetgeving ondergebracht.

Andere Europese landen

In een aantal landen wordt niet gewacht op Europa. Het vrijloopkraamhok is bijvoorbeeld al verplicht in Noorwegen, Zweden en Zwitserland. In Oostenrijk is de deadline gesteld op 2033.

Goede resultaten moeten vrijloop betaalbaar maken

Bart Hooijer, directeur Vereijken Hooijer

In Duitsland is begin juli besloten dat het per 2035 verplicht is om zeugen een groot deel van de kraamperiode meer bewegingsvrijheid te geven. Ze mogen nog vijf dagen rondom werpen vaststaan. In de tussentijd geldt er de plicht dat de zeug voldoende ruimte moet hebben om zich helemaal uit te strekken in de box. Denemarken had al eerder bekendgemaakt dat bewegingsvrijheid in 2035 verplicht is.

Nederland

In Nederland is nog geen wetgeving, ook al is het volgens een woordvoerder van het ministerie van LNV wenselijk dat zeugen en biggen meer bewegingsvrijheid krijgen. Als er al wetgeving komt, dan moet dat in de ogen van POV-bestuurder Mark Vossen Europees worden geregeld.

'Er moet een level playing field zijn in Europa. Anders moeten de extra kosten van meer bewegingsvrijheid vanuit de markt worden betaald. Hoe ze dat in Duitsland regelen, weet ik niet. Denemarken heeft er een systeem voor. In Nederland hebben we dat al goed geregeld. We zijn koploper met concepten als Beter Leven en Livar waarbij de meerkosten worden vergoed.'

Familiestal

De Dierenbescherming heeft in haar plan voor 2050 de familiestal als uitgangspunt staan. Dat gaat nog een flinke stap verder dan het vrijloopkraamhok. Volgend jaar gaat de Dierenbescherming de voorschriften voor Beter Leven opnieuw aanpassen. Daarbij zal bewegingsvrijheid in het kraamhok aan bod komen.

• Lees ook: Boekel krijgt primeur varkensstal

'Samen met de zeugenhouders en andere partners zullen we voorstellen over dit onderwerp bespreken', meldt woordvoerder Dik Nagtegaal. Dan wordt duidelijk hoe en wanneer vrijloop onderdeel gaat worden van Beter Leven 1 ster. Bij Beter Leven 2 is vrijloop vanaf vijf dagen na werpen al onderdeel van de voorschriften. Bij 3 sterren geldt drie dagen opsluiting als maximum.

Subsidie

Onafhankelijk van de wetgeving staan de ontwikkelingen niet stil. Er komt in ieder geval een onderzoek naar de optimalisatie van vrijloopkraamhokken. Het ministerie van LNV heeft op 4 augustus subsidie toegekend aan een publiek-private samenwerking tussen Wageningen University & Research en Vereijken Hooijer.

Op twee bedrijven met vrijloopkraamhokken wordt geprobeerd om de huidige nadelen, zoals verhoogde uitval, te minimaliseren en de voordelen, bijvoorbeeld hogere biestopname en leren eten van de biggen door de zeug, te benutten. Daarbij is ook de bewegingsvrijheid van de biggen van belang om ongewenst gedrag, zoals onderling bijten, te voorkomen.

500 gram zwaarder

Het onderzoek is volgens Bart Hooijer belangrijk. 'Er zijn al meerdere bedrijven die werken met kraamhokken met bewegingsvrijheid voor de zeug en haar biggen. Onderzoek heeft aangetoond dat de biggen bij spenen wel 500 gram zwaarder kunnen zijn', zegt hij.

'Maar er zijn nu nog grote verschillen in resultaten. Het onderzoek moet nu vinden welke succesfactoren er zijn in het hok, bij de voeding en het management die leiden tot resultaten die zo goed zijn dat je de investering kunt terugverdienen. Want het is voor mij de vraag of de meerkosten op den duur vergoed blijven worden.'

Onderzoek in Frankrijk

Het onderzoek in Nederland gaat samen oplopen met onderzoek dat coöperatie Cooperl in Frankrijk gaat starten. De coöperatie is voortdurend op zoek naar innovaties die de toekomst van de leden-varkenshouders verzekert. In dat kader worden er op een aantal bedrijven vrijloopkraamhokken geplaatst.

Hooijer: 'Het mooie van Cooperl is dat ze via hun automatisch biggen- en zeugenpaspoort alle gegevens van de zeugen, biggen en vleesvarkens kunnen vastleggen. Ze kunnen dus straks de succesfactoren die we hier in Nederland gaan opsporen, in de dagelijkse praktijk testen. Daarbij kijken ze dan niet alleen naar het kraamhok, maar ook naar de resultaten in het verdere leven en vleeskwaliteit.'

Zeugenhouders kiezen al voor vrijloop

De duidelijkheid over datum en uitvoering van het vrijloopkraamhok in Duitsland is van belang. De Duitse zeugenhouders stelden beslissingen over renovatie en nieuwbouw uit. Nu duidelijk is waar ze aan toe zijn, worden knopen doorgehakt. Een van de Duitse klanten van Vereijken Hooijer heeft dit voorjaar een afdeling gebouwd zonder vrijloop voor de zeugen. Dit hok is met eenvoudige ingrepen om te bouwen naar vrijloopkraamhok. De tweede stal die nog op de rol staat, wordt wel direct uitgerust met vrijloopkraamhokken. Vrijloopkraamhokken zijn zeker niet voorbehouden aan Duitsland of Denemarken. In Tsjechië is vorig jaar al een bedrijf met 2.500 zeugen gebouwd met vrijloopkraamhokken en ook in Zuid-Korea heeft de stalinrichter er al een bedrijf mee uitgerust. Zelfs in Canada heeft een bedrijf voor vrijloop gekozen. En in België schakelde een bedrijf vorig jaar over naar vrijloopkraamhokken.