Nieuwe onderzoeken op biologische gedeelte SPNA-proefboerderij

Achtergrond Akkerbouw Han Reindsen 10 aug 2020 om 06:25uur

Het onderzoek naar strokenteelt en de teelt op rijpaden is dit jaar op het biologische gedeelte van proefboerderij Ebelsheerd in Nieuw Beerta goed van start gegaan. 'Het meeste werk is een schema maken voor gewassen die goed naast elkaar passen', zegt Arjan Hofstee, bedrijfsleider van Ebelsheerd Bio.

Nieuwe+onderzoeken+op+biologische+gedeelte+SPNA%2Dproefboerderij

De locatie Ebelsheerd van de Stichting Proefboerderijen Noordelijke Akkerbouw (SPNA) is in het voorjaar van 2017 op 16 hectare omgeschakeld naar biologische landbouw. Later kwam daar 12 hectare bij. Dit voorjaar is op het biologische gedeelte gestart met twee nieuwe projecten: de teelt op rijpaden vergelijken met de gangbare teelt en onderzoek naar de voordelen en uitdagingen van strokenteelt.

• Lees ook: Proefboerderijen SPNA maken zich klaar voor seizoen 2020

'De omschakeling naar biologische landbouw viel de afgelopen jaren op de proefboerderij mee. In het eerste jaar moesten we het graan als een gangbaar product afzetten. De opbrengsten aan tarwe en gerst waren goed. Het verlies bleef daardoor beperkt. Het saldo was wel lager dan gemiddeld in het Oldambt', zegt Hofstee.

Hogere prijs

In het tweede jaar werd de lagere graanopbrengst goedgemaakt door de hogere prijs. De biologische zomertarwe was goed voor 7,3 ton per hectare en een prijs van 345 euro per ton. De veldbonen brachten in datzelfde jaar 400 euro per ton op. Hofstee: 'Qua saldo was het prima. Door de stimuleringsregeling in Duitsland zijn de biologische prijzen wel onder druk komen te staan.'

Strokenteelt van 6 meter breed is in de praktijk handig

Margriet Dilling-Pool, onderzoeker proefboerderij Ebelsheerd in Nieuw Beerta

Op de zware Oldambtster kleigrond is de onkruiddruk relatief laag. Mede daardoor viel de onkruidbestrijding op het biologische gedeelte mee. 'Behalve dit voorjaar', zegt Hofstee. 'Door de natte herfst en winter hadden we dit voorjaar te maken met een slechte structuur. Na het schijveneggen en droogte werd de bovenlaag een soort grindbak, waarin het onkruid 5 centimeter diep ontkiemde. Schoffelen ging daardoor slecht en een vals zaaibed mislukte.'

Onkruid accepteren

Ondanks de meerdere bewerkingen zijn de percelen dit jaar qua onkruid minder schoon. De bedrijfsleider is overigens tevreden over het resultaat. 'Bij een biologische bedrijfsvoering moet je wat onkruid accepteren. Alle onkruidbestrijding is nu klaar. De erwten zijn al geoogst, de pompoenen bloeien en de granen zijn aan het afrijpen. Alleen in de sperziebonen moeten we nog schoffelen.'

Het biologische gedeelte van 28 hectare is ingedeeld in zeven kavels. Op zes kavels gaat het om monocultuur met rijpaden van ongeveer 3 meter. Het gaat om de gewassen pompoenen, doperwten, strokenteelt, haver, grasklaver, sperziebonen en wintertarwe. 'Je moet goed kijken welke gewassen bij je passen en eerst de afzet regelen, voordat je gaat zaaien', benadrukt Hofstee.

Seizoensrijpaden

Bij de rijpaden gaat het om seizoensrijpaden, zegt onderzoeker Margriet Dilling-Pool. 'Zaaien en alle bewerkingen voeren we uit vanaf de rijpaden. De grondbewerking (ploegen en niet-kerend) en het oogsten gebeuren niet vanaf de rijpaden.'

Gewassen groeien bij rijpadenteelt in onbereden grond. Het onderzoek richt zich onder andere op de voordelen hiervan voor de bodemstructuur, vochthuishouding en kwaliteit en opbrengst van het gewas. BO Akkerbouw financiert dit project voor minimaal drie jaar. 'Na drie jaar hopen we op verlenging. Als het goed uitpakt, wil Hofstee het teeltsysteem misschien wel behouden', zegt Dilling.

Vergelijken met gangbare akkerbouw

Met steun van provincie Groningen past Ebelsheerd op een van de zeven kavels strokenteelt toe met zomertarwe, sperziebonen, pompoenen en uien. De opbrengsten, de kwaliteit, de ziekte- en onkruiddruk worden vergeleken met de gangbare akkerbouw.

• Lees ook: Groningen trekt beurs voor proeven SPNA

'Bij strokenteelt moet je kijken welke gewassen goed naast elkaar zijn te telen. Bij uien moet er een baan naast liggen die bij de oogst vrij is. Bij de vruchtwisseling moet je een gewas geen strook opschuiven, want dan kan het probleem ook opschuiven', legt Hofstee uit.

Twee rijpaden met hetzelfde gewas

Bij de strokenteelt gaat het steeds om twee rijpaden met hetzelfde gewas. De stroken zijn daardoor bijna 6 meter breed. 'In de praktijk is 6 meter een handige breedte. Het is een praktische breedte en je profiteert van de voordelen. Het gaat om minder overdracht van ziekten, meer biodiversiteit en schuilmogelijkheden voor velddieren', zegt Dilling.

Strokenteelt vraagt meer arbeid, investeringen in machines en kost teeltbare oppervlakte. Hofstee hoopt dat het systeem genoeg oplevert om het verlies aan oppervlakte op te vangen. 'Het effect is per gewas verschillend. Sperziebonen zaaien we op een rijafstand van 50 centimeter en dan heeft strokenteelt weinig effect. Bij bijvoorbeeld tarwe kan extra uitstoeling langs de randen misschien meer opleveren.'

Mechanische duistbestrijding gaat van start

Proefboerderij Ebelsheerd in Nieuw Beerta start in september of oktober met een nieuwe proef duistbestrijding. In de proef kijken onderzoekers of teeltsystemen invloed hebben op de hoeveelheid duist. Denk aan ecoploegen en later zaaien. Het gaat dus om mechanische bestrijding die in de plaats moet komen van glyfosaat. BO Akkerbouw ondersteunt deze proef. Wijziging in het middelenpakket is vaker aanleiding voor onderzoek naar duistbestrijding. Een ander nieuw onderzoek is het POP3-project 'Gronings Graan, Groener & Grondiger', waaraan veertig telers uit de omgeving deelnemen. Het gaat om meerdere proeven in wintertarwe, waarbij onder andere wordt gekeken naar een weerbaardere teelt. Met precisielandbouwtechniek wordt gekeken waarom de graanopbrengst op sommige (delen van) percelen blijft steken bij 9 à 9,5 ton wintertarwe per hectare, terwijl de opbrengst elders hoger is.