Brussel legt lat hoog voor Europese land- en tuinbouw

De Europese boer-tot-bordstrategie die Eurocommissaris Frans Timmermans woensdag presenteerde, moet zorgen dat de biodiversiteit in Europa wordt hersteld en verbeterd. De voorstellen maken onderdeel uit van de Green Deal, waarmee Europa in 2050 klimaatneutraal moet worden.

Timmermans acht de doelstellingen haalbaar en noodzakelijk om de land- en tuinbouw en natuur weerbaarder te maken tegen de invloeden van de klimaatverandering. Daarnaast is het doel om het voedingspatroon van Europese burgers gezonder te maken. De Europese Commissie legt daarbij verbanden met de coronapandemie. Een gezond dieet verhoogt de weerstand tegen virussen, is de gedachte.

Stijgende vraag

Biologische landbouw beslaat nu 8 procent van het biologische areaal. Richting 2030 moet dat groeien naar 25 procent. Volgens Timmermans ligt dat in lijn met de stijgende vraag onder EU-burgers naar gezonde voeding. 'De coronacrisis heeft mensen er nog bewuster van gemaakt dat gezond eten belangrijk is', zegt Timmermans woensdag tijdens de persconferentie. De commissie werkt ook aan een voedingskeuzelogo dat over twee jaar verplicht moet worden ingevoerd op voedselverpakkingen in de EU.

Subsidies die nu gaan naar de promotie van producten die minder duurzaam zijn worden straks gericht op gezonde producten. De EC wil af van het stunten met vlees tegen lage prijzen. 'We gaan niet zeggen dat je geen vlees mag eten, maar gaan wel vertellen wat gezonder is', zegt Timmermans daarover.

De vicevoorzitter van de Europese Commissie heeft een heilig geloof in de marktkansen die de vergroeningsoperatie de EU gaat bieden. Hij schat de wereldwijde extra omzet die haalbaar is op 1,8 biljoen euro. Hij wil dat de Europese boeren en tuinders daarin marktleider worden.

Subsidiëring herzien

Om zo ver te komen, moet de subsidiëring van boeren worden herzien en gericht op de nieuwe doelen, stelt Timmermans die schat dat er jaarlijks 300 miljard euro nodig is voor de transitie. Die moet deels uit private investeringen komen. 'Bedrijven die na de coronacrisis weer gaan investeren, zullen dat duurzaam moeten doen. En niet in het herstel van de oude situatie', aldus de Eurocommissaris. 'Als we nu niet overschakelen op duurzame landbouw zullen de kosten in de toekomst veel hoger zijn.'

Ondanks de 'nervositeit' in de land- en tuinbouw voor de plannen 'liggen er enorme kansen op een welvarende toekomst', verzekert Timmermans. Het biodiversiteitsplan van de EU, dat tegelijk met de boer-tot-bordstrategie werd gepresenteerd, voorziet onder meer in de aanplant van 3 miljard bomen. Waar deze moeten komen te staan, wordt met behulp van de wetenschap onderzocht. Ook komen er plannen voor het behoud en herstel van veengebieden en zogeheten 'wetlands'.

Beschermde natuur

De EU wil de natuur in Europa nog strikter gaan beschermen. Zo moet over tien jaar 30 procent van het Europese land- en zeeoppervlak een beschermde status hebben. 'Hoe kunnen we andere landen op hun natuurbeleid aanspreken als we dat zelf niet doen', zegt Virginijus Sinkeviciu, Eurocommissaris voor Milieu, Oceanen en Visserij.

LTO Nederland stelt dat duurzaamheidsdoelen niet met nog meer efficiëntie en kostprijsverlagingen betaald kunnen worden. Cruciale voorwaarde voor succes van de boer-to-bordstrategie is dat boeren en tuinders de extra inspanningen en investeringen vergoed krijgen. Dat kan alleen als consumenten meer betalen, als er een betere verdeling van de opbrengsten in de keten komt of als overheden de extra inspanningen vergoeden, aldus de belangenorganisatie.

Slaat innovatie dood

'De Europese Commissie lijkt helaas meer te zien in van bovenop opgelegde verboden dan in verduurzaming vanuit het boerenerf. Dit slaat de innovatiekracht en ambitie van boeren en tuinders helemaal dood: het is het zoveelste pakket regelgeving dat over ons uit wordt gestort', aldus Léon Faassen, bestuurslid LTO Nederland.

LTO verwelkomt de biologische ambities van Timmermans, maar de consument moet dan wel bereid zijn de meerprijs te betalen. 'Enkel een van bovenop opgelegd percentage biologische productie kan grote schade toebrengen aan de biologische sector en zorgt voor oneerlijke concurrentie.'

Willekeur is bizar

De wetenschappelijke onderbouwing voor de aangekondigde halvering van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen ontbreekt, vindt LTO. 'Kilo's zeggen niets over de milieu-impact. Juist in de coronacrisis is duidelijk geworden dat kennis en wetenschap leidend moeten zijn voor overheidsbeleid. Dat de Europese Commissie nu zelf blijkbaar willekeurige doelstellingen verzint, is bizar', zegt Faassen.

De plannen in de Green Deal om de EU in 2050 klimaatneutraal te maken, bieden volgens de LTO-bestuurder nog onvoldoende houvast voor boeren en tuinders. 'We zijn altijd helder over de klimaatopgave: we leveren al een grote bijdrage en willen best meer doen, maar dan moet het wel kunnen. Er moet goed beleid en een eerlijke vergoeding tegenover staan.'

Opnemen in actieplannen

De doelen voor 2030 zijn op zijn minst zeer ambitieus te noemen, erkent Timmermans. Maar als uit onderzoeken blijkt dat doelen haalbaar zijn, wil hij ze snel opgenomen zien in de nationale actieplannen voor het nieuwe Gemeenschappelijke Landbouwbeleid van de EU. De commissie gaat nu aan de slag om de impact van de voorstellen in kaart te brengen. Dan volgen voorstellen voor nieuwe groene regelgeving. De lidstaten en het Europees Parlement mogen zich er daarna over buigen.