Kunstmatige intelligentie in komkommerkas

'Ik ben voortdurend bezig om mijn bedrijf te laten opstomen in de vaart der volkeren', zegt Jaco den Bakker, mede-eigenaar van komkommerkwekerij Padland in Brielle. 'Ik heb veel interesse in toekomstgerichte toepassingen, waarvan ik graag uitzoek wat ik ermee kan om mijn bedrijf up-to-date te houden.'

Als meest recente ontwikkeling doet de kweker mee aan een pilotproject op het gebied van autonoom telen van kennis- en adviesbureau Delphy. Het doel daarvan is om in de kas zoveel mogelijk gegevens te verzamelen over onder andere temperatuur, luchtvochtigheid en groei van de komkommers, zodat een computer uiteindelijk zelfstandig een strategie kan ontwikkelen voor de meest optimale klimaatomstandigheden.

Winterlichtkas

Den Bakker was in 2018 vanuit een begeleidingscommissie al betrokken bij de komkommerproef van Glastuinbouw Waterproof in de veel licht doorlatende Winterlichtkas bij Wageningen University & Research (WUR) in Bleiswijk. De WUR organiseerde dat jaar voor het eerst de International Autonomous Greenhouse Challenge, waarin vijf teams het tegen elkaar opnamen om te kijken in hoeverre kunstmatige intelligentie het klimaat en de irrigatie in een kas autonoom kunnen overnemen van een teler. Den Bakker: 'Ze vroegen mij om als teler met praktijkervaring als jurylid op te treden. Dat vond ik leuk om te doen.'

Het project van Delphy won de challenge niet, maar de komkommerkweker was wel gecharmeerd van hun benadering en raakte zo bij het project betrokken. 'Op dit moment zijn we vooral bezig met het verzamelen van gegevens. In de kas hangt een aantal sensoren die bijvoorbeeld de temperatuur in de kas en de stengeldiameter en sapstroom van de planten meten. Uiteindelijk is het de bedoeling dat je erop kunt vertrouwen dat de computer kan wat je wilt en je de teelt zelf kunt loslaten. Maar daarvoor weten we nog veel te weinig.'

Klimaatomstandigheden

Wat de teler vooral heeft verrast, is dat klimaatomstandigheden zich niet zo gemakkelijk in gegevens laten uitdrukken. 'Je merkt dat het fingerspitzengefühl nogal ongrijpbaar is, maar we blijven zoeken naar de juiste knoppen om aan te draaien.' Het uiteindelijke doel is om een hogere opbrengst te genereren.

Kwekerij Padland teelt komkommers aan de hoge draad, wat wil zeggen dat de komkommerplant doorgroeit zonder de kop uit de plant te halen. Daardoor ontstaan de komkommers aan de stam van de plant, wat zorgt voor een relatief snelle groei en komkommers die betrekkelijk lang goed blijven.

Niet-belichte teelten

De productie vindt plaats in twee niet-belichte teelten per jaar: van januari tot juni en van juni tot november. Half november en half juni gaat het loof van de achtergebleven planten naar de composthoop en gaat de kwekerij na een grondige schoonmaakbeurt weer aan de slag met nieuw plantmateriaal.

Tegen plagen als trips, wittevlieg en luis gebruikt Den Bakker biologische gewasbescherming. 'Voor luis moet ik soms mijn toevlucht nemen tot chemische middelen. Dat valt met het huidige pakket, zeker na het wegvallen van Plenum, niet altijd mee.'

Aardwarmtebron

Voor de verwarming van de kas maakt de teler gebruik van een WKK, maar vanaf 2021 gaat hij samen met zeven andere tuinders warmte afnemen van een aardwarmtebron in de omgeving. 'Vanaf dat moment heb ik ook externe CO2 nodig, maar daar zitten van overheidswege nogal wat haken en ogen aan, terwijl bedrijven als Shell, die een bult aan CO2 over hebben, hier bij wijze van spreken in de achtertuin zitten. Gelukkig wordt er vanuit LTO veel druk uitgeoefend om belemmeringen zoals de heffingen op de opslag van duurzame energie en duurzame CO2 op te heffen.'

De kas van het bedrijf is voorzien van twee schermdoeken om energie te besparen en Den Bakker kan hogedruknevel inzetten voor koeling op warme dagen. In droge zomers maakt de kweker gebruik van grondwater met behulp van omgekeerde osmose.

Jaarlijks 6 miljoen komkommers

De kwekerij produceert jaarlijks zo'n 6 miljoen komkommers, die de medewerkers sorteren op gewicht en verpakken in dozen en kisten. De groente komt via The Greenery vooral terecht in Nederland, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en België.

Voor de toekomst verwacht Den Bakker dat het autonome telen een hoge vlucht zal nemen. 'Eerlijk gezegd staat het nu nog in de kinderschoenen, maar we zijn steeds meer op weg naar een datagedreven maatschappij. Ik zie daar weinig bezwaren in, want hoe meer gegevens je hebt, hoe beter je beslissingen kunt nemen op basis van feiten. En natuurlijk is het fijn als je dan merkt dat je gevoel met de feiten klopt.'