'Emigreren uit frustratie is slecht plan'

Steeds meer boeren overwegen om hun bedrijf in Nederland te verkopen en in het buitenland opnieuw te beginnen. Agrarisch makelaar Interfarms merkt dat meer boeren zich oriënteren op emigratie. Van een uittocht is geen sprake, zegt directeur Frits Bennink. 'Nederland zal niet leeglopen.'

%27Emigreren+uit+frustratie+is+slecht+plan%27
© Tony Tati

Agrarisch makelaar Interfarms is gespecialiseerd in agrarische bedrijven in het buitenland en verzorgt informatieavonden voor potentiële emigranten. Directeur Frits Bennink ziet de belangstelling voor die bijeenkomsten toenemen. 'In het verleden kwamen er soms veertig boeren. Deze week waren dat er 150. Het is vijftien jaar geleden dat er zoveel mensen in de zaal zaten.'

Bennink bestrijdt dat de stikstofproblematiek de aanjager is. 'Nee, de belangstelling is al zeker een jaar groot. Een grote groep boeren is klaar met de regelgeving in Nederland', constateert Bennink. 'Het is vooral de onduidelijkheid over de toekomst die ervoor zorgt dat mensen gaan rondkijken. Ze komen op onze avonden voor oriëntatie. Maar hoeveel er uiteindelijk echt emigreren, is de vraag natuurlijk.'

De directeur van Interfarms wil de belangstelling daarom ook niet overdrijven. 'Emigratie is groeiend, maar Nederland zal niet leeglopen omwille van emigratie.'

Canada is voor veel melkveehouders een droom

Harry Streng, agrarisch makelaar

Grote stap

Ook Harry Streng, als agrarisch makelaar ook actief in het buitenland, kan niet het beeld schetsen dat boeren met tientallen per maand vertrekken. 'Hoe groot de onzekerheid in Nederland ook is, emigratie is een grote stap. Zo'n stap maak je niet van de ene op de andere dag. Dat mensen zich informeren is alleen maar goed.'

Bij zo'n emigratiebesluit komt veel kijken, stelt Streng. 'Dat moet een weloverwogen beslissing zijn, zowel zakelijk als sociaal. Dat doe je niet omdat we een half jaar een stikstofcrisis hebben. Op het moment dat je gaat uit frustratie over het beleid in Nederland, dan is het plan gedoemd te mislukken', zegt de agrarisch makelaar. 'Je moet gaan omdat je kansen ziet.'

Topondernemer

Streng stelt dat emigratie niet voor iedereen is weggelegd. 'Je moet zakelijk en emotioneel geschikt zijn. Zakelijk gezien moet je een topondernemer zijn, want je moet echt veel zelf regelen. In Nederland vraagt een bedrijfsverplaatsing al veel van een boer. Emigratie eist nog meer.'

Op emotioneel vlak moet een ondernemer kunnen omgaan met een nieuwe sociale omgeving. 'Je moet er graag willen wonen. Zeker als een ondernemer met een gezin gaat, speelt dat mee. Is er een school voor de kinderen? Hoe is de leefbaarheid? Sluit de plek aan bij je geloofsovertuiging? Iedereen heeft daar een eigen idee bij.'

Bennink noemt het sociale aspect een belangrijke reden voor ondernemers om van emigratie af te zien. 'Als een gezinslid het niet ziet zitten, houdt het al snel op.'

Fosfaatrechten

Hoewel de stikstofcrisis niet als aanleiding voor emigratie wordt gezien door Bennink en Streng, stellen zij vast dat de invoering van fosfaatrechten emigratie voor melkveehouders dichterbij heeft gebracht. Dat heeft dan vooral te maken met de financiële armslag die de rechten met zich meebrengen en niet zozeer door de belemmering van deze rechten.

Streng: 'Je kunt de rechten verkopen en dat bedrag kun je gebruik om elders te investeren. Dat is zeker een oplossing geweest voor degenen die tussen wal en schip vielen. Ze hadden te weinig fosfaatrechten om de stal vol te zetten voor een renderend bedrijf. Zij konden bijkopen in Nederland of de boerderij verkopen en in het buitenland verdergaan. Door de fosfaatrechten te verkopen, kregen ze de mogelijkheid om te cashen.'

Lange adem

Emigratie is vooral een traject van de lange adem. Een traject van emigratie duurt in de praktijk jaren, zegt Bennink. Voor Duitsland rekent hij op minimaal zes maanden.

'Dan ga ik ervan uit dat je vandaag een boerderij hebt gevonden die je wilt kopen. Het kan ook een jaar duren voor je een geschikte boerderij hebt gevonden. En dan moet je je boerderij in Nederland nog verkopen en naar de bank. In Canada heb je ook nog te maken met een werkvisum.'

Melkveehouders

Het zijn voornamelijk melkveehouders die over de grens kijken, gevolgd door akkerbouwers. Bennink en Streng zien af en toe een enkele pluimveehouder of varkenshouder de stap maken. De meeste 'emigratieboeren' zijn tussen de 30 en 45 jaar.

Duitsland en Denemarken zijn populaire bestemmingen. De grond is er goedkoper en er zijn geen fosfaatrechten. 'De regels zijn in die landen niet veel anders dan bij ons. Het verschil is dat zij meer grond beschikbaar hebben. Als je een minder intensief bedrijf hebt, kun je makkelijker aan de regels voldoen', zegt Bennink.

Meer ruimte

'In Nederland zit alles dichter op elkaar en wordt het moeilijker om aan alle regels te voldoen. In het buitenland is meer ruimte en daardoor zijn er minder problemen. In Duitsland moet je bijvoorbeeld ook een mestplan schrijven, maar als je voldoende land hebt, dan is dat geen probleem, want per hectare is de uitstoot lager.'

Canada was jarenlang bij uitstek een emigratieland voor melkveehouders. Een hogere melkprijs en een lagere prijs voor boerderijen maakten dit land aantrekkelijk.

Met het stijgen van de grondprijzen is de stap voor veel Nederlandse ondernemers te groot geworden, stelt Streng. 'Canada is voor veel melkveehouders een droom', zegt hij. 'Vaak hebben ze daar stage gelopen en altijd het idee gehouden daar een bedrijf te hebben.' Bennink ziet de belangstelling voorzichtig weer aantrekken.

Internationaal gericht

Krijn Poppe, senior econoom bij Wageningen Economic Research, kijkt niet op van de belangstelling voor emigratie. 'Ik begrijp dat in de huidige commotie dit wordt geframed alsof het voor boeren niet is uit te houden in Nederland. Maar emigratie van boeren is van alle tijden. Nederland is altijd internationaal gericht geweest en boeren hebben altijd gekeken naar de mogelijkheden in het buitenland.'

Poppe wijst bijvoorbeeld op de periode na de Tweede Wereldoorlog. Destijds trokken veel boeren naar Canada, de Verenigde Staten, Australië en Nieuw-Zeeland. 'Dat hielp met het moderniseren van de landbouw in Nederland in de jaren vijftig. De overheid hielp daarbij en had een emigratiebeleid opgezet.'

Invoering melkquotum

De econoom herinnert zich ook nog het 'emigratiegolfje' in de jaren tachtig bij de invoering van het melkquotum en de golf in de jaren negentig naar Denemarken, Duitsland, Hongarije en Polen.

'In Denemarken waren de grond en het melkquotum fors goedkoper. In de andere landen waren na het uiteenvallen van het Oostblok goedkope grond en goedkope arbeidskracht beschikbaar. In die gebieden was behoefte aan kennis en ondernemerschap, want dat was er onder het communisme niet.'

Naast emigratie wint semigratie terrein onder boeren
Behalve emigratie wordt ook gesproken over een nieuwe vorm: semigratie. Dit is een vorm van emigreren met behoud van een bedrijf in Nederland. Ondernemers kiezen hiervoor om hun risico te spreiden. Bij seizoensgebonden producten helpt semigratie ondernemers om hun afnemers jaarrond te kunnen beleveren. Ook worden arbeidsintensieve klussen soms verplaatst naar lagelonenlanden. Hoeveel boeren er per jaar vertrekken naar het buitenland voor emigratie of semigratie, is lastig te achterhalen. Het CBS heeft geen exacte gegevens beschikbaar en er is recent geen onderzoek gedaan door Wageningen Economic Research.

Bekijk meer over:

Lees ook

Marktprijzen

Meer marktprijzen

Laatste nieuws

Nieuwste video's

Kennispartners

Meest gelezen

Nieuw op MechanisatieMarkt.nl

Meer advertenties

Vacatures

Weer

  • Zaterdag
    16° / 7°
    70 %
  • Zondag
    15° / 4°
    20 %
  • Maandag
    11° / 8°
    95 %
Meer weer