Trekkerdemocratie of gewoon een goed verhaal?

Het werd gevierd als een succes, het besluit van Waterschap Vallei en Veluwe om een voorgenomen forse verhoging van de waterschapsheffing voor ongebouwd te beperken. In plaats van de voorgestelde ruim 10 procent, is het beperkt tot 4 procent.

Met de verhoging zouden we mensen echt onrecht aandoen

Henk van der Wind, SGP-waterschapsbestuurder en melkveehouder in Maarsbergen

Toch is het te vroeg om te juichen. 'Er ligt een flinke opgave voor de komende jaren', zegt Henk van der Wind, SGP-waterschapsbestuurder en melkveehouder in Maarsbergen. Van der Wind is aangeschoven bij bestuurslid Art Wolleswinkel van LTO-afdeling Gelderse Vallei. Wolleswinkel is onder meer themahouder water. Hij heeft een melkveebedrijf in Renswoude. Ron van Burgsteden, waterschapsbestuurder namens de fractie ongebouwd en melkveehouder in Leusden, zit ook aan tafel.

Hoe blikken jullie terug op het boerenprotest op 27 november?

Van der Wind: 'Het waterschap komt soms wat suffig over, er wordt maar weinig ingesproken. De belangstelling is bij het waterschap als heel positief ervaren. Men heeft ook laten zien dat boeren zonder meer welkom waren. Vallei en Veluwe is ook helemaal geen boeronvriendelijk waterschap. Ook de wat meer linkse fracties waren geïnteresseerd in de bijdragen vanuit agrarische hoek en beseffen dat we elkaar hard nodig hebben.'

Van Burgsteden: 'De ontvangst was heel netjes. Al met al was het best wel spannend, omdat onduidelijk was hoeveel boeren er zouden komen. En dankzij de insprekers is nu wel duidelijk dat je boeren nodig hebt voor alle transities die we moeten doormaken.'

Wolleswinkel: 'Ik kom niet vaak bij waterschapsvergaderingen en was vooral verrast door de inhoudelijk sterke verhalen die vanuit de geborgde zetels werden gebracht. Dat bevestigde het belang van deze zetels. De belangrijkste grondbeheerders, dus ook boeren, horen in het bestuur thuis.'

Van der Wind: 'In waterschapsland doen we het als Vallei en Veluwe eigenlijk heel goed. Mede door de geborgde zegels. Die hebben een grote, gewaardeerde inbreng. D66'er Tjeerd de Groot heeft geopperd om de geborgde zetels te vervangen voor politieke zetels. Maar wie garandeert dat die een meerwaarde opleveren? Het zou echt zonde zijn om de verbinding die de geborgde zetels brengen, verloren te laten gaan. Hij vergeet dat je beter mét mensen dan óver mensen kunt spreken.'

Is het boerenprotest doorslaggevend geweest in het besluit om de tariefverhoging te beperken?

Van der Wind: 'Het heeft absoluut geholpen, maar we leven heus niet in een trekkerdemocratie. Er is daarnaast door de zes agrarische insprekers gewoon een goed verhaal neergelegd. Op die manier haal je het verhaal van die protesterende boeren naar binnen. Waardoor het waterschapsbestuur besefte: als we deze verhoging doorvoeren, doen we mensen echt onrecht aan. Vandaar ook dat het amendement van Henk-Jan van Hartskamp van Lokaal Waterbeheer werd aangenomen.'

Van Burgsteden: 'Iedereen was enthousiast over de inbreng van de sprekers. Ik had het probleem van de tariefverhoging eerder al tijdens een commissievergadering aangekaart. De insprekers onderschreven mijn zorgen.'

Waarom was een verhoging noodzakelijk?

Van der Wind: 'Enerzijds door het Wegenarrest. Anderzijds door een jaarlijkse verschuiving van het areaal landbouw naar wonen, werken en natuur. Maar procentueel blijft de bijdrage gelijk, deze wordt slechts per vijf jaar vastgesteld. In theorie betekent het dat de laatste boer alle lasten moet dragen.'

Van Burgsteden: 'Daar zit veel pijn. Je drijft op die manier de boer van je af, terwijl je die juist nodig hebt.'

Wolleswinkel: 'Het doet al pijn dat er steeds minder agrarische grond is. Dat draagt bepaald niet bij aan het sluiten van kringlopen. En dan betalen we ook nog extra, terwijl het waterschap in sommige delen van het gebied amper kosten maakt.'

Voor nu is de verhoging van tafel. Hoe zit dat voor de komende jaren?

Van Burgsteden: 'Met dit besluit hebben we in feite vooral tijd gekocht.'

Van der Wind: 'Voor 2020 komt het geld uit de egalisatiereserve van het waterschap. Maar het is natuurlijk moeilijk houdbaar om blijvend geld van elders te halen. Er ligt voor de toekomst een grote opgave voor het vinden van een eerlijke lastenverdeling. Vergeet hierbij niet dat er al een grote verwevenheid is met natuur in dit gebied. Boeren hebben veel beheercontracten. Ondertussen zijn de lasten voor natuurgrond maar 20 procent van wat landbouw betaalt.'

Wolleswinkel: 'Er is veel voor te zeggen om in de toekomst de tarieven voor agrarische grond en natuurgrond naar elkaar toe te trekken. Want ook de natuur heeft belang bij goed waterbeheer. Het waterschap maakt daar veel kosten voor. Bovendien is de natuur die we nu in stand houden, een wensnatuur.'

Kan alle reuring die er was het begin zijn van een betere verstandhouding tussen boeren en waterschap?

Wolleswinkel: 'Daar draagt deze uitkomst in ieder geval aan bij. Ik verwacht dat dit kan helpen om boeren en waterschap samen aan de Regio Deal te laten werken. De Gelderse Vallei wil gidsregio worden voor de veehouderij in Nederland. Juist doordat de veehouderij hier zo sterk vertegenwoordigd is, komen hier veel problemen samen. Maar er zijn ook veel synergievoordelen. Dat maakt dat we hier bij uitstek grote stappen kunnen zetten richting verdere verduurzaming. Bodembeheer is hierbij een belangrijk speerpunt. We kunnen veel bereiken, maar alleen samen.'