Sponswerking bodem inzet voor waterschap

Waterschap Vallei en Veluwe gebruikt het liefst niet het 'wijzende vingertje' richting boeren en tuinders. 'Een goede boerenpraktijk is goed voor de bodem, maar helpt ons als waterschap ook enorm bij onze taakuitvoering voor de waterkwaliteit', vertelt Schoonman.

De heemraad maakt daarbij een verschil tussen overmacht, nalatigheid en fraude. 'Bij fraude moet je iemand gelijk op de bon slingeren. Bij overmacht of nalatigheid is het gesprek veel belangrijker', vindt hij.

'Wij hebben onze handhavers en buitendienst een cursus gegeven om uit te kunnen leggen wat het nut is van bepaalde regels en het belang van een goede bodemkwaliteit. Daarmee zijn ze meer een gesprekspartner geworden voor boeren.'

Wijkagent

Wouter Steensma, beleidsadviseur Waterketen bij Waterschap Vallei en Veluwe, ziet daar ook de voordelen van. 'Onze handhavers lijken daardoor nu meer op een wijkagent die in gesprek gaat met mensen en zo voorkomt dat dingen misgaan. Ze zijn goed op de hoogte van wat er speelt.'

Ongelukken en overtredingen ziet het waterschap steeds minder in de agrarische sector. Schoonman: 'Wet- en regelgeving veranderen nogal eens. Vaak is na een nieuwe wijziging meer handhaving nodig. Na verloop van tijd neemt het aantal overtredingen dan weer af.'

Kaderrichtlijn Water

Ook voor de doelen voor de Kaderrichtlijn Water ligt het waterschap goed op koers. 'Maar we zijn er nog niet. Het is maar net hoe je ernaar kijkt. Is het glas halfvol of halfleeg? Waterkwaliteit is een complex iets. In een groot deel van onze wateren gaan we de goede kant op', stelt de heemraad.

'Wateren worden op veel punten getoetst. Wijkt er één ding af, dan wordt het gehele water afgekeurd. Maar dat betekent niet dat er geen verbetering is. Om de waterkwaliteit te verbeteren, is samenwerking met boeren essentieel. Een agrariër kan met goed bodembeheer invloed uitoefenen op de waterkwaliteit.'

Bodemstructuur

Het is volgens Schoonman dan ook van belang dat iedereen de meerwaarde ziet van een goede bodemstructuur. 'Die sponswerking is essentieel. 1 procent meer organische stof in de bodem zorgt ervoor dat de bodem 6 à 7 millimeter meer water kan vasthouden. Dat heeft een enorme impact waardoor piekbuien voor minder overlast zorgen', zegt hij.

'Ook tijdens droge perioden blijft er daardoor meer water beschikbaar. Daarnaast verhoogt het de opbrengsten, is het goed voor het bodemleven en de biodiversiteit. Verder spoelen er minder mineralen af en uit naar het water. Het mes snijdt aan vele kanten.'

Zoetwatervoorraad

Het waterschap werkt ook samen met andere partners, zoals de natuurbeherende organisaties. 'Onder de Veluwe en de oostflank van de Utrechtse Heuvelrug hebben we de grootste zoetwatervoorraad. Hoe houden we die vast? Naaldbomen verdampen bijvoorbeeld meer water dan loofbomen, doordat ze het hele jaar door groen zijn. Dat is samen zoeken naar oplossingen.'

Via het Deltaprogramma Agrarisch Waterbeheer (DAW) lopen er allerlei projecten in het werkgebied van Waterschap Vallei en Veluwe om de water- en bodemkwaliteit te verbeteren.

Waardevolle grondstof

Het is volgens Schoonman belangrijk om mest als waardevolle grondstof te zien en niet als afvalstof. 'Als je het ziet als waardevolle grondstof, zorg je ook dat mest niet in oppervlaktewater terechtkomt. Ga geen mest uitrijden omdat de put nu eenmaal vol zit, maar kijk je naar de gesteldheid van de bodem en naar het weer.'

Mest is ook in de energietransitie een waardevolle grondstof. Mede om die reden investeert het waterschap, op het terrein van de waterzuiveringsinstallatie in Harderwijk, in een bio-energiecentrale waarin mest wordt omgezet in groene energie.

Riool

De werkwijze van boeren en tuinders heeft normaal gesproken geen invloed op de processen in de waterzuiveringsinstallaties van het waterschap. Toch staat die er ook niet los van. 'Het riool en het oppervlaktewater vormen een systeem', vertelt Steensma.

Dumping van mest in het rioolsysteem komt vrijwel nooit voor. Als dat wel het geval is, zijn de gevolgen groot voor het zuiveringsproces. Steensma: 'Bij een illegale dumping wordt het zuiveringsproces verstoord en gaan mineralen naar het oppervlaktewater. Dat is zonde. We steken als waterschap veel geld en tijd in het zuiveren van rioolwater om aan de gestelde voorwaarden en kwaliteitseisen te kunnen voldoen.'