'Lely Orbiter maakt melk weer uniek'

Consumenten die een pak melk kopen in de winkel weten doorgaans weinig over de herkomst ervan. In tankwagens wordt de melk van verschillende boeren bij elkaar gegooid. Uit alle windstreken komt deze naar de fabriek. Daar wordt al die melk nog eens door elkaar geroerd en vervolgens gestandaardiseerd, zodat deze in alle pakken hetzelfde smaakt en evenveel vet en eiwit bevat.

Het is maar de vraag of consumenten dit willen. Als ze kunnen kiezen, kopen ze misschien liever echte boerenmelk uit de buurt. Veilig verwerkt en keurig verpakt in een pak met informatie erop over de boer en zijn koeien.

Consumentenonderzoek

'We hebben consumentenonderzoek gedaan. Daaruit komt naar voren dat een bepaalde groep consumenten dit heel interessant vindt', vertelt verkoopdirecteur Carin van Leeuwen van Lely International. 'Dit zijn mensen die bewust met voeding omgaan. Ze willen dat de boer een kostendekkende prijs ontvangt voor zijn product, ze hechten aan een korte keten en lokale productie van voedsel.'

Melkrobotfabrikant Lely wil boeren helpen om deze consumenten te bedienen op een manier die ook voor de agrarisch ondernemer goed uitpakt. Vorige zomer introduceerde het bedrijf de Lely Orbiter, een zuivelverwerkingsinstallatie die gekoppeld wordt aan de Lely-melkrobot. De Orbiter maakt op een melkveebedrijf de melk per melksoort of groep koeien geheel automatisch klaar voor verkoop via een retailer. De melk wordt gehomogeniseerd, gepasteuriseerd en gebotteld.

'Met onze aanpak maken we het product weer uniek. Melk is niet zomaar melk, dat is het geworden door grootschalige fabrieksmatige verwerking. Onze ambitie is om melk te positioneren als een natuurlijk product dat niet altijd hetzelfde is en waardevolle voedingsstoffen bevat.'

Drie Orbiter-bedrijven

Lely heeft drie melkveebedrijven geselecteerd waar na de zomer een Orbiter geplaatst zal worden. 'Na de introductie vorige zomer toonden diverse melkveehouders belangstelling. We hebben ze uitgenodigd voor een informatiebijeenkomst en zijn daarna met meerdere ondernemers in gesprek geraakt. De selectie van de drie bedrijven waar we dit jaar een Orbiter plaatsen, heeft te maken met de bedrijfslocatie, het bedrijf zelf en de familie erachter.'

Ook de drie nog te plaatsen Orbiters zullen voorlopig alleen consumptiemelk produceren. Mogelijk komen daar in de toekomst andere zuivelproducten bij.

Winstgevend

Volgens Lely maakt de Orbiter melkverwerking op de boerderij betaalbaar, praktisch, veilig en winstgevend. Van Leeuwen wil niet zeggen hoeveel een melkveehouder die met de Orbiter wil gaan werken moet investeren. 'Voor ons staat voorop dat de investering moet leiden tot een verdienmodel voor de boer dat beter is dan zijn huidige. Dit staat of valt met de afzet van de zuivelproducten en de bijbehorende prijs. Daarom steken we veel tijd en energie in ondersteuning van melkveehouders om een succesvolle afzet van zuivelproducten te realiseren.'

Van Leeuwen spreekt over een leerproces. 'We helpen melkveehouder Van Roessel bij het verwaarden van zijn melk onder merknaam MijnMelk. Maar het is niet gezegd dat dit bij andere melkveehouders ook zo zal gaan. We zien mogelijkheden voor verschillende marktconcepten. Melkveehouders die investeren in een Orbiter hebben de mogelijkheid om de productafzet ook op eigen houtje te organiseren. Zo kunnen ze bij de productie selecteren. Bijvoorbeeld op ras of het toepassen van wel of geen weidegang.'

Van Leeuwen ziet eigen melkverwerking als kans voor een beperkte groep bedrijven. 'Vooral voor kleinschalige, onderscheidende concepten is zo'n aanpak interessant. Ze ziet ook mogelijkheden om de Orbiter in het buitenland aan de man te brengen. 'De kans is groot dat na de drie Orbiters bij Nederlandse melkveehouders, de volgende bij een buitenlands melkveebedrijf komt te staan.'

Kansen voor minimelkfabrieken

Critici plaatsen ook vraagtekens bij de kansen voor minimelkfabrieken op melkveebedrijven. 'Aan de ene kant versterk je als melkveehouder je positie door zelf een consumentenproduct te maken. Aan de andere kant kan sprake zijn van een positieverzwakking als je dat product niet meer via je coöperatie op de markt brengt', zegt bedrijfskundige Peter Bosman in Bergen. In het verleden was hij ook kaas- en zuivelproducent.

Bosman ziet wel kansen voor melkveehouders die met een Orbiter aan de slag willen. 'De kostprijs van zuivelverwerking op boerderijschaal zal altijd hoger zijn dan melkverwerking in een grote fabriek. Maar als je producten met een bijzonder concept verkoopt, zijn er beslist kansen om te verdienen aan op de boerderij geproduceerde zuivel.'