Strijd tegen knolcyperus is uitputtingsslag

Volgens de Limburgse boerenbestuurder Johan Geraats is het probleem met knolcyperus veel erger dan het lijkt. 'Elke akkerbouwer in Noord- en Midden-Limburg is ermee in aanraking geweest. Oplossen van het probleem kan alleen door nauw samen te werken.'

De partijen die eraan werken, moeten boeren, onderzoekers, waterschappen, natuurbeheerders en burgers zijn, want het probleem beperkt zich niet tot boerenland.

PVL

Vorig jaar bezochten Limburgse boeren het Proef- en Vormingscentrum voor de Landbouw (PVL) in Bocholt, in Belgisch Limburg. In België is minstens op 15.000 hectare knolcyperus gevonden.

De ervaring van de zuiderburen in combinatie met het onderzoek van het PVL levert belangrijke inzichten op, want voor de hand liggende bestrijdingsmethodes blijken bij knolcyperus een ander effect te hebben dan bij andere probleemonkruiden.

Hardnekkigheid

Een voorbeeld van de hardnekkigheid van het plantje blijkt eruit dat bij een onkruidbestrijding alle planten geraakt moeten worden. Daarom raadt Shana Clercx van het PVL aan geen 320 liter water per hectare te gebruiken, maar 480 liter. Langzaam rijden tijdens het spuiten en meer water gebruiken verhogen het effect van de bestrijding.

Volgens de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) hebben de onkruidmiddelen Afalon, Amitrol, Atlantis, Betanal Expert, Emblem, Merlin, Safari, Syomp, Sulcogan, Titus en Lentagran onvoldoende werking op de knolcyperus.

Onderzoekers merken dat glyfosaat ook onvoldoende werkt. Dit middel doet er weken over om de knolcyperus te doden. Tijdens die periode ervaart de plant stress die hij omzet in de aanmaak van veel knolletjes. Die knolletjes zijn later weer bron van veel nieuwe plantjes.

Verspreiding pitjes

Een eerste maatregel tegen het onkruid is het tegengaan van de verspreiding van de pitjes, vandaar ook de instelling van een teeltverbod. Een ontheffing van dat verbod kan de teler aanvragen. Het is goed mogelijk in snijmais met de daarin toegelaten onkruidmiddelen de knolcyperus te bestrijden. De NVWA ziet dan wel toe op de teelt.

Alle strategieën komen neer op uitputting van het onkruid. Of het nu chemisch bestrijden, handmatig afgraven, machinaal afgraven en bedekken, toepassen van bodemherbiciden, laten kiemen en doodgaan onder zwart plastic, toepassen van biologische grondontsmetting met Herbie of natte grondontsmetting betreft, alles is gericht op volhouden, alle aandacht erbij en uitputten van de onkruidplanten.

Natte grondontsmetting

Natte grondontsmetting op zichzelf als middel tegen knolcyperus is niet meer toegestaan. Telers kunnen het onkruid sterk terugdringen bij natte grondontsmetting tegen aardappelmoeheid of stengelaaltjes. De regels voor de bestrijding van die plaag gelden dan, evenals de bijbehorende maximale dosis.

De regels omvatten maximale aaneengesloten oppervlaktes en een verplichte melding bij de NVWA. Bestrijding van aaltjes op braakland kan een kans zijn om knolcyperus met natte grondontsmetting te raken.

Hulp groenbemesters

In granen, grasland en vroeg gepoot aardappelland kan de ontwikkeling van het onkruid sterk worden onderdrukt. In andere gewassen kan de bestrijding met chemische middelen of handmatig worden opgepakt. Onderzoekers hebben ook aanwijzingen dat bepaalde groenbemesters de ontwikkeling van knolcyperus remmen.

Wageningen University & Research noemt als goed werkende middelen Akris, Calaris, Frontier Optima en Dual Gold. Wisselrotatie van mais met grasland kan de populatie knolcyperus verkleinen. Onderzoekers zeggen dat groenbemesters isothiocyanaten kunnen uitscheiden. De wortelexudaten kunnen de concurrentiekracht van het onkruid reduceren.

Heel Nederland

Hoewel publicaties steeds Limburg als zwaartepunt voor de knolcyperus noemen, beperkt het probleem zich zeker niet enkel tot dit gebied. Jan Eggo Hommes van keuringsdienst NAK zegt dat er gevallen in heel het land gemeld zijn.

'Het is belangrijk dat iedereen de schadelijke gevolgen ervan tussen de oren krijgt. Het probleem is al veel groter dan wat we in beeld hebben. Knolcyperus komt voor in het Oosten, de Noordoostpolder en de Haarlemmermeer.' Hommes zegt dat bij de bestrijding bermen en slootkanten dezelfde aandacht verdienen als akkers.