Mutti's vertrek vraagt actie van ons allemaal

Als koningin van het compromis slaagde de Duitse bondskanselier er dertien jaar lang in om de meest uiteenlopende standpunten bijeen te brengen. Ze deed dat door onderkoeld alle argumenten aan te horen en te 'merkeln'. Dat wil zeggen: uitstellen en kleine stapjes zetten. Een nieuw werkwoord voor de Duitse taal.

Zo loodste 'Mutti' Duitsland én Europa door de financiële, de euro- en de Oekraïnecrisis. Twee keer deed ze het anders: in 2015 dus, en in 2011 met de Energiewende. Maar haar houdbaarheid is nu verstreken. De wereld verandert razendsnel en 'merkeln' past daar kennelijk niet meer bij.

Dat krijgt consequenties voor ons. Meer onzekerheid in Duitsland werkt meteen door naar Nederland, ook wel het 'zeventiende Bundesland' genoemd. Alleen al omdat Duitsland verreweg onze grootste afzetmarkt is. Een kwart van de Nederlandse agrarische export gaat ernaartoe.

Degene die straks het stokje van Merkel overneemt, krijgt grote verantwoordelijkheden. Als leider van de grootste politieke partij in Duitsland moet je meteen aan de bak in Europa en, zolang Trump er nog zit, in de 'vrije wereld'.

De vraag is wie het wordt. Een verbinder? Om ons heen zien we een hang naar sterke leiders met weinig nuance. Het is steeds meer polarisatie wat de klok slaat. De oude democratieën kunnen de kloof die zo ontstaat, straks niet meer overbruggen.

Dat brengt me op komend voorjaar. Op 20 maart gaan we kiezen voor waterschap en provincie en indirect voor de Eerste Kamer. Op 23 mei, de brexit is dan een feit, kiezen we voor Europa.

Politieke instabiliteit, polarisatie, proefballonnetjes. Het kan ertoe leiden dat boeren zich verder terugtrekken op eigen erf: 'Ik hoor het wel als het zover is.' Dat moeten we niet hebben.

De verkiezingen van volgend jaar vragen van ons allemaal een actieve houding. Ik vraag daarom afdelingen, studieclubs, organisaties, groepen boeren en tuinders in het algemeen in hun winter- en voorjaarsprogramma tijd te reserveren voor de verkiezingen met daarin aandacht voor Europa. Doe dat samen met andere ondernemers- en maatschappelijke organisaties, zodat mensen komend voorjaar gaan stemmen en in de stemhokjes een goed geïnformeerde keuze kunnen maken.