Opslag zoetwater in grond kansrijk in Lauwersmeergebied

Boeren in het gebied aan de rand van de Waddenzee worden dan minder kwetsbaar voor klimaatverandering en bodemdaling. Hierdoor is de teelt van kapitaalsintensieve gewassen als pootaardappelen, groenten en uien voor de toekomst gewaarborgd.

Dit blijkt uit een verkennend onderzoek dat is uitgevoerd door Acacia Water in opdracht van LTO Noord en Programma naar een Rijke Waddenzee, samen met agrariërs uit het gebied, Deltaplan Agrarisch Waterbeheer en de SPNA-proefboerderij Kollumerwaard. Er is gekeken naar de mogelijkheden om een klimaatbestendig watersysteem op te zetten in het landbouwgebied rond het Lauwersmeer.

Zout grondwater

Het klimaat verandert, de bodem daalt door gaswinning en inklinking en het huidige zoetwatermanagement komt hierdoor in deze regio onder druk te staan. Dit heeft te maken met een aantal autonome ontwikkelingen. Door de stijging van de zeespiegel neemt de kweldruk toe en daarmee de aanwezigheid van zout grondwater. Bodemdaling zal dit effect versterken.

Tegelijk krijgen akkerbouwers te maken met klimaatverandering. Daardoor neemt de intensiteit van de neerslag toe en worden de droge periodes, zoals afgelopen zomer, langer. Hierdoor wordt het risico om geen zoetwater beschikbaar te hebben groter.

'De landbouw heeft zich in dit gebied zeer sterk ontwikkeld en men teelt op een zoetwaterlens van 1 tot 2 meter, die drijft op het zoutere grondwater. Om in de toekomst goed te kunnen blijven boeren en minder afhankelijk te worden van wateraanvoer, is het nodig dat we die zoetwaterlenzen onder de akkers versterken', zegt Aaltje Rispens, agrariër in het gebied en voorzitter van de SPNA.

Droogteperiodes

De huidige waterhuishouding is onvoldoende geschikt voor de toekomstige situatie. Overtollig zoetwater wordt in de herfst en winter naar de Waddenzee afgevoerd, terwijl er tekorten zijn tijdens droogteperiodes. Uit het onderzoek blijkt dat het technisch zeer lastig is om in droge periodes extra en kwalitatief goed zoetwater naar het Lauwersmeergebied te loodsen en dit wordt in de toekomst alleen maar moeilijker. Daarom is zelfvoorziening van goed zoetwater voor de landbouw juist hier van belang.

De onderzoekers van Acacia Water hebben in het Lauwersmeergebied onderzocht of slimme drainage en Spaarwatertechnieken hier kunnen werken. Hierbij is uitgegaan van de bestaande gewassen: aardappelen, uien, groenten, mais, graan en suikerbieten.

'Het blijkt dat systeemgerichte drainage een directe bijdrage kan leveren om de zoetwaterlens te vergroten en de productieomstandigheden te verbeteren. En grootschalige opslag van zoet grondwater in de ondergrond is een zeer interessante maatregel om in de toekomst zelf over zoetwater te kunnen beschikken', zegt Tineke de Vries van LTO Noord.

Innovatie

'Het is zeer positief dat steeds meer agrariërs bewust omgaan met water en anticiperen op klimaatverandering. Het Lauwersmeergebied kan hiermee dé water-innovatie locatie voor landbouw van Noord-Nederland worden', zegt projectleider Jeroen van Herk van het Programma naar een Rijke Waddenzee.

Naar aanleiding van het onderzoek stellen de partners voor het project op pilot schaal uit te voeren en te testen. De inzet is er op gericht een efficiënte techniek te ontwikkelen voor slimme drainage en grootschalige spaarwatertechnieken in het noordelijke kleigebied, met een kostprijs die het voor de agrarische ondernemer rendabel maakt om deze in de toekomst aan te kunnen schaffen.