Insecten funest voor kwaliteit spruiten

Haijo Dodde‘De bestrijding van insecten kost me op een areaal van 250 hectare tegenwoordig zo’n 100.000 euro meer dan voor een paar jaar geleden’, vertelt Jan Herbert. ‘Voorheen met effectievere middelen hoefden we maar een paar keer per jaar in te grijpen. Nu voeren we minimaal het dubbele aantal bespuitingen uit. Onze spuitmachine heeft voor dit jaar bijna 1.100 uur op de teller staan.’
Herbert schetst voor zijn eigen bedrijf de problematiek waar de spruitensector in Nederland op dit moment mee te maken heeft. Op initiatief van gewasmanager Ronnie de Hoon van ZLTO-LLTB team vollegrond en teeltspecialist Cok van der Maarl van Agrifirm Plant nodigde hij beleidsmedewerker gewasbescherming Jaap van Wenum van LTO Nederland uit om namens de spruitensector de noodklok te luiden.
Herbert teelt samen met zijn broer Ronald in Zeewolde ruim 250 hectare spruiten. Daarvan is inmiddels meer dan 100 hectare geoogst. Op een deel van dat areaal was sprake van behoorlijke schade door trips.
Herbert: ‘De volwassen insecten en ook de larven veroorzaken zuigschade aan spruiten, met name onderin het gewas. Op de zuigplekken ontstaat verkurking. Dat maakt aangetaste spruiten minder geschikt voor de handel. De aantasting ontstaat veelal in augustus. Vooral de vroege spruiten en de rassen die vroeg spruiten vormen zijn gevoelig.’
De problemen met insecten in spruitkool is een landelijk beeld, vertelt Van der Maarl. ‘In het zuidwesten zijn de problemen met koolvlieg groter, terwijl in Flevoland meer trips te vinden is.’
Voor trips zijn met name de gewassen in de buurt van uienpercelen gevoelig, legt de teeltspecialist van Agrifirm Plant uit. ‘Het is met name tabakstrips die de schade veroorzaakt. Deze trips migreert aan het eind van het seizoen vanuit de uien naar onder meer de spruiten.’

Kwijtgeraakt

Kern van het probleem is volgens Van der Maarl en De Hoon dat de spruitentelers de afgelopen jaren vooral breedwerkende insecticiden zijn kwijtgeraakt en nu afhankelijk zijn van middelen die onvoldoende werken. Verder zijn er beperkingen voor wat betreft traybehandeling van het plantmateriaal.
‘Ook lijkt de druk van insecten groter te worden vanwege de klimaatverandering en is het spruitengewas waarschijnlijk gevoeliger voor aantasting door de lagere stikstofnormen’, zegt De Hoon.
Van Wenum vertelt dat het beeld van de insectendruk uit de spruitkoolteelt herkenbaar is en ook geldt voor andere groentegewassen zoals prei. ‘Voor de bestrijding moeten we er rekening mee houden dat het chemische spoor op de lange termijn zeker niet beter wordt’, zegt Van Wenum. ‘We hebben de heretikettering van insecticiden nog kunnen uitstellen vanwege knelgevallen. Maar de nieuwe etiketten komen eraan, en dat betekent alleen maar meer beperkingen voor de huidige middelen.’
Voor de korte termijn ziet Van Wenum wellicht een mogelijkheid om voor een nieuwe insecticide die goed werkt tegen trips en koolvlieg versneld een toelating aan te vragen. ‘Bij de fabrikant pleiten we ervoor om in elk geval in de toelatingsaanvraag een gewas als spruitkool op het etiket mee te nemen. De toelating wordt verwacht vanaf 2016. Eventueel kunnen we proberen om het middel in 2015 beschikbaar te krijgen via een vrijstellingsregeling.’

Nieuwe teeltsystemen

Om structureel meer weerstand te bieden tegen insecten is het volgens Van Wenum en Van der Maarl van belang dat de spruitensector inzet op de ontwikkeling van nieuwe teeltsys-temen. ‘Wellicht moeten we kijken naar geïntegreerde en biologische bestrijdingsmethoden, slimmere vruchtwisseling, de veredeling van resistente rassen of het gebruik van groene gewasbeschermingsmiddelen’, zegt Van der Maarl.
Voor de ontwikkeling van nieuwe bestrijdingssystemen is onderzoek nodig en dus ook geld. Vanuit de sector is het zonder Productschap Tuinbouw op dit moment lastig om onderzoek te initiëren. Van Wenum wijst op de mogelijkheid voor een bijdrage van de overheid aan onderzoek met betrekking tot plantgezondheid via de topsectoren.

Ongelijk speelveld

Herbert benadrukt vanuit zijn praktijksituatie de noodzaak van goede bestrijdingsmogelijkheden om de insecten te kunnen beheersen. ‘Het is niet meer te doen. De kwaliteit staat voor ons altijd voorop. Nu zitten we constant op de spuitmachine en lukt het ons nog niet om schade te voorkomen.’
Het stoort de Flevolandse spruitenteler vooral dat er nog steeds geen sprake is van een gelijk speelveld in Europa. ‘Onze Belgische collega’s telen voor dezelfde markt als wij. Maar zij hebben veel meer mogelijkheden om de insecten effectief te bestrijden. Hun kostprijs is daardoor behoorlijk lager omdat ze minder inspanningen hoeven leveren voor hun kwaliteit. Het geeft een scheef beeld en een gevoel van onrechtvaardigheid.’