‘De lat ligt hoog, alleen maar mooi’

Begrijp hem niet verkeerd, haast Jan Fedde zich erbij te vertellen. Hij is hartstikke blij met de nieuwe stap die hij en zijn broer zetten. En helemaal nadat de koeien al na twee weken geweldig gedijden en presteerden in de nieuwe stal.
De onwennigheid zat hem in het hervinden van structuur. ‘Ik wist niet goed wat ik eerst en laatst moest doen. Het vaste ijkpunt van melken was weg. Voor mijn broer gold hetzelfde.’
Die gewenningsperiode ligt achter hen. Nu is het vooral genieten. Helemaal na de jaren van onzekerheid die hen ten deel viel. Plannen voor natuurgebied Wieringerrandmeer zetten de ontwikkeling van de hele regio en ook het bedrijf van Rotgans op slot.
Door de val van de huizenprijzen zag de projectontwikkelaar van het plan af. ‘Ik ben nog altijd blij dat wij als boeren samen met LTO steeds een kritisch signaal hebben afgegeven’, zegt Rotgans. De overheid zag er na de komst van de crisis ook geen brood meer in. Eindelijk kwam de weg voor Rotgans weer vrij om serieus het bedrijf door te ontwikkelen. Meteen een week na het afketsen van het plan zat de ondernemer bij de gemeente voor een vergunningaanvraag. ‘Het eerste plan behelsde een stal met draaimelkstal en een stal met 10 meter nokhoogte. Over dat laatste struikelde de gemeente.’
Achteraf geen ramp dat het eerste plan afketste. Het gaf de broers tijd om verder na te denken. Samen met een adviseur van LTO, Flynth en GD kwamen ze tot een stalontwerp waar duurzaamheid overal doordrong. Zo kozen ze voor een emissiearme vloer met rubber van Veld-V, kwam er een geïsoleerd dak op de stal en zonnepanelen, waterbedden voor de koeien en led-verlichting. De nokhoogte werd 11,5 meter hoog. Dit keer was dat geen probleem. De gemeente was onder de indruk van het totaalplan en gaf de vergunning af.
Er veranderde echter meer in de plannen. Niet de draaimelkstal werd meer ingetekend, maar drie Lely melkrobots. En daarnaast een Lely Vector automatisch voersysteem. Een verandering met meerdere redenen.
‘We hebben naar de toekomst gekeken’, licht Jan Fedde toe. ‘Simons zoon is 18 en heeft interesse, mijn zoon is 14 en die vindt het ook mooi. Voor hen moet je ook wat te bieden hebben. Het beroep moet interessant blijven.’
Rotgans wil maar zeggen dat hij en zijn broers nu eenmaal anders groot geworden zijn dan hun kinderen. ‘Die willen nog wel hard werken, maar niet meer in een ouderwetse situatie. Mijn vader schakelde ook over van een grupstal op een moderne ligboxstal toen ik 16 was. Nog steeds draait onze vader mee en hij was ook degene die het hardste pleitte voor omschakeling naar automatische voeren.’

Meerdere jaren

Daarbij komt dat de investering in robots volgens Rotgans niet veel hoger ligt dan in een draaimelkstal. ‘En hoewel ik arbeid nu nog niet als een probleem zie, geldt dat voor de toekomst wellicht wel. Over tien jaar zie ik mijzelf niet meer elke dag in een melkstal staan. Zo’n investering is toch echt voor meerdere jaren.’
Ook de overstap naar automatisch voeren paste goed in het duurzame plan dat de broers presenteerden om hun nieuwbouw te realiseren. De huidige voerwagen was versleten en een nieuw systeem zou diesel slurpen, meent Rotgans.
‘Daarom zijn we serieus naar de Lely Vector gaan kijken. Voordeel hiervan vinden we dat we geen rails en smalle paden in de stal creëren. Weigert het systeem onverhoopt een keer, dan kunnen we eenvoudig zelf wat voeren. Bij andere automatische voersystemen valt dat tegen.’
De melkveehouder stelt daarbij dat automatisch voeren en melken elkaar goed aanvullen. ‘Elk uur, 24 uur per dag, voert het systeem en schuift het voer iets aan. Dat activeert de koeien enorm. Zien vreten doet vreten en zien melken doet melken.’
Nu de robots volop draaien, blijven de koeien jaarrond binnen. Een bewuste keuze. Rotgans: ‘Koeien houden van stabiliteit. Helemaal als we van hen een topprestatie vragen. Dat lukt niet in de combinatie met weidegang. Buiten is het vaak te warm of te nat.’
Rotgans levert de melk aan FrieslandCampina, maar deelt de opvatting van het hoofdbestuur omtrent weiden dus duidelijk niet. ‘De zuivelbestuurders kunnen hoog en laag springen, maar consumenten betalen niet meer dan nodig. Ik neem hen dat ook niet kwalijk, het is een gegeven. De hele discussie rondom weidegang en weidepremie noem ik dan ook een grote poppenkast.’
Wat de ondernemer dwars zit is het beeld dat de RFC-top volgens hem creëert. ‘Weidegang is het helemaal, als je onze eigen voormannen mag geloven. Maar dat slaat nergens op. In stallen als de onze hebben koeien een prachtig bestaan. Dat tegengeluid laat ik graag horen, want ik vind dat dit nu te weinig doorklinkt.’

Resultaten

Bewijs van de tevredenheid onder de koeien noemt Rotgans de verbetering van de technische resultaten. Zo daalde de tussenkalftijd in een half jaar tijd al van 411 dagen naar ruim 380. De melkproductie nam toe van zo’n 24 naar 30 liter gemiddeld. ‘De productiedrang is met drie keer daags melken duidelijk hoger dan met twee keer daags. Ook voor de toekomst is dat erg belangrijk.’
Fosfaat is de beperkende factor. ‘Welke begrenzingen daar ook voor worden doorgevoerd, een hoge productie per koe is altijd voordelig.’
De koeien hebben nu ook nog alle kans om de robots veelvuldig te bezoeken. Met 130 dieren op drie boxen is er duidelijk onderbezetting. Over twee of drie jaar denken de ondernemers 180 koeien op de robots te houden. Die groei komt geheel uit eigen opfok. Ze houden nu al extra jongvee aan en denken de koeien langer te kunnen aanhouden.
‘Het is een wisselwerking tussen de koe en boer’, zegt de ondernemer. ‘De koeien hebben het nu beter en presteren beter. Daarom zijn wij extra gedreven het beste voor hen te doen. Daardoor, maar natuurlijk ook door de financiering die de investering vraagt, ligt de lat nu hoger voor ons. Dat is alleen maar mooi, het dwingt ons scherper te zijn. Dat is wat ondernemen zo mooi maakt.’