Nieuw fonds neemt drempel weg in opstartfase voedselbos

Stichting Voedselbosbouw Nederland, Rabobank, Triodos Bank, Greenchoice, Perspectieffonds Gelderland en het Wereld Natuur Fonds zijn de partijen die het initiatief hebben genomen voor de nieuwe financieringsmogelijkheid. In de eerste fase stellen zij gezamenlijk 5 miljoen euro beschikbaar. De partijen hebben dinsdagmiddag in Voedselbos Ketelbroek in Groesbeek hun handtekening gezet onder de overeenkomst.

Met geld uit het fonds kunnen boeren worden ondersteund in de eerste jaren met aantrekkelijke leningen. Wouter van Eck van stichting Voedselbosbouw Nederland is blij dat het fonds een belangrijke drempel wegneemt voor boeren die willen overstappen naar een duurzamere landbouw. 'Deze brede samenwerking laat zien dat landbouw en natuur goed samen kunnen gaan. Dat is bemoedigend voor de toekomst van ons platteland.'

Ook Rabobank reageert opgetogen. De voedselbossen passen perfect in de duurzaamheidsstrategie van de bank. 'We zien steeds meer boeren die toekomstgericht willen ondernemen. Voedselbossen zijn daar een goed voorbeeld van. Met dit fonds kunnen we die ondernemers eindelijk goed ondersteunen', zegt Alex Datema, directeur Food & Agri Nederland bij Rabobank.

'Een voedselbos is maar een van de mogelijkheden om de voedseltransitie te realiseren, maar na de opstartfase wel een economisch interessante', vervolgt Datema. 'Voor ons is het daarom interessant om er tijd en geld in te investeren.'

De bankdirecteur beseft terdege dat een voedselbos wat ver van de gemiddelde agrarische ondernemer afstaat. 'Wij verwachten niet dat honderden boeren ineens een voedselbos gaan aanleggen. Voor de ondernemers die dit wel past, zien wij nu mogelijkheden', benadrukt hij.

'Wij hebben er best lang over gedaan om projecten van voedselbossen te kunnen financieren, maar met dit fonds hebben wij nu meer instrumenten om dat te doen. We hebben nu ook een oplossing voor projecten waarbij de grond moet worden aangekocht', zegt Datema.

Haalbaarheid toetsen

Voedselbossen zijn te nieuw om te kunnen toetsen op de haalbaarheid van een bancaire financiering, verklaart Lonneke van Hellemondt. Bij Rabobank is zij gespecialiseerd in natuurinclusieve landbouwproposities, zoals agroforestry en de verwaarding van ecosysteemdiensten. Historische data ontbreken en daarmee is een standaard financiering te risicovol. 'En banken houden niet van risico's', benadrukt Datema.

'Er zijn enkele projecten die nu rendabel zijn. De cashflow van deze projecten is positief en dat geldt ook voor de rentabiliteit. Maar het aantal voorbeelden is te beperkt om er een bancaire financiering op te baseren. Bij voedselbossen ben je door de lange opstartfase gebonden aan een langetermijnperspectief en dat is anders dan de gangbare agrarische ondernemingen', legt Van Hellemondt uit.

'Vanwege de combinatie van voedselproductie en natuurwaarden die worden geleverd door een voedselbos, willen we met alle partners graag een stap verder gaan om de financiering toch mogelijk te maken', vervolgt Van Hellemondt.

Datema benadrukt dat een toekomstgericht vitaal bedrijf het uiteindelijke doel is dat hij met ondersteuning van dit fonds hoopt te bereiken. Voor een goede ondernemer is dat haalbaar, benadrukt Van Eck. 'Een nettosaldo van 5.000 euro per hectare is reëel. Dan zijn de arbeidsuren betaald', rekent hij voor.

Van Eck participeert met zijn stichting in 25 projecten die driekwart van de circa 400 hectare voedselbossen in Nederland uitvoeren. Door de financieringsmogelijkheid met het fonds ziet hij meer mogelijkheden om boeren en 'zijinstromers' te interesseren voor een voedselbos.

'Belangstelling groeit'

'Wij zien wel beweging in de markt. Steeds meer agrariërs hebben belangstelling om naast voedselproductie ecosysteemdiensten te leveren. Voedselbossen zijn ecologisch het meest interessant binnen agroforestry', zegt Van Hellemondt. De ontwikkeling kan snel gaan, zegt Datema. 'Dat hebben we ook gezien bij kruidenrijk grasland in de melkveehouderij en bij vanggewassen in de akkerbouw.'

Op zijn eigen melkveebedrijf ziet Datema nog niet snel een voedselbos verrijzen. In de eerste plaats omdat in de ruimtelijke ordening een open agrarische ruimte is vastgelegd, waarbinnen een voedselbos niet is toegestaan. 'Het vraagt bovendien een andere manier van denken. Het moet je passen als persoon. Ook moet je er rekening mee houden dat het in bepaalde perioden veel arbeid vraagt.'

'Met de hand worden ook de meeste asperges gestoken en appels geplukt. Maar dit werk is echt veel leuker. Hierbij hoef je niet te bukken en het is een fijne omgeving om in te werken', reageert Van Eck.

'Bovendien valt de werkdruk mee. Dat hangt van het gewas af. Sommige bessen zijn bewerkelijk. Met appels en nashipeer heb je gauw veel volume bij elkaar. Vooraf moet je de soorten op oogstbaarheid goed op elkaar afstemmen. Ik zou niet zomaar kiezen voor honing- of fazantenbessen. Die zijn ongelijk rijp. Dat is nogal priegelwerk', vindt Van Eck.

Commercieel interessant

Rabobank benut de kennis van Van Eck en zijn stichting graag om de plannen van geïnteresseerde investeerders inhoudelijk te kunnen toetsen. Dat moet ervoor zorgen dat projecten commercieel interessant zijn. 'Wij proberen voedselbossen uit de liefdadigheidshoek te trekken. Het is een waardevol economisch concept dat verder ontwikkeld moet worden. Daarbij is er perspectief op een economisch rendabele activiteit', stelt Datema.

Projecten met een omvang van minimaal 5 hectare komen in aanmerking voor financiering uit het fonds. Het maakt niet uit of het om projecten met aan te kopen grond gaat of om initiatieven op eigen grond. Exclusief grond moet rekening worden gehouden met een investering van 20.000 euro per hectare.

'Je moet niet bezuinigen op plantmateriaal. Het moet goed ziekteresistent zijn en goed produceren. Het plantmateriaal moet deugen. En het ontwerp van het voedselbos moet kloppen', adviseert Van Eck