Noten hebben toekomst in boerenbedrijf

Achtergrond Akkerbouw Jorg Tönjes 12 nov 2025 om 10:28uur

Op bedrijven met akkerbouw of vee kan de aanplant van walnoten, hazelaars en andere notensoorten een aanvulling op de onderneming zijn. De vraag naar plantaardige eiwitten en oliën groeit, maar notenteelt vergt kennis en geduld.

Optimisme spreekt uit de visie van voorzitter Michaela van Leeuwen van de Nederlandse Notenvereniging (NNV): 'Ik zie in 2035 een Nederlandse noot in de supermarkt liggen. Er zijn veel noten aangeplant, wel 5.000 hectare. Daarnaast is er al 30.000 hectare agroforestry met noten. Er bestaan keurmerken voor de Nederlandse Noot en de Gelderse Noot en daarmee is er een robuust verdienmodel.'

Van Leeuwen verwacht dat alleen al in Gelderland 1.500 hectare walnoten en hazelnoten wordt aangeplant. Noten staan op percelen, langs randen en in bufferstroken. Ze zijn echt een streekproduct, met een naam vanwege hun gezonde oliën en eiwitten, benadrukt de NNV-voorzitter. 'Noten passen bij regionale productie en er zijn weinig grondstoffen voor nodig.'

Dat beeld van 2035 is een mooi doel voor de telersvereniging. Nu vallen de cijfers nog een stuk lager uit. Ook door de manier van opgave bij de landbouwtelling lopen ze iets achter, al zit er wel degelijk groei in het areaal.

Boeren willen meer verdienen door samen te werken met de natuur

Hendrik Hoeksema, bestuurder bij ZLTO

Marktperspectieven

De NNV telt nog geen 1.000 leden, maar wel 150 notengaarden. In Nederland zijn 1.600 agrarisch ondernemers die iets met noten doen. Op 1.900 hectare staan noten, waarvan op 1.300 hectare gecombineerd met andere gewassen. De positieve toekomstverwachting van Van Leeuwen hangt samen met de marktperspectieven en de interesse bij telers om noten te gaan verbouwen.

Het Voedingscentrum noemt noten een onderdeel van een gezond voedselpatroon. Elke dag 25 gram ongezouten noten eten is goed voor lijf en leden. Daarmee zou een dagelijkse behoefte van 250.000 kilo noten in Nederland een conservatieve schatting zijn van het marktpotentieel. Als dat uit Nederland moet komen, betekent dat 90.000 hectare noten. Dit is bijna vijftig maal meer dan we nu hebben.

Nootplan

Een plan van aanpak met oog voor teelt, verwerking en afzet is nodig, zeggen de ondertekenaars van het Nootplan. De NNV-voorzitter zette op woensdag 29 oktober haar handtekening onder dat plan op het symposium over de notenteelt in het Gelderse Velp. Dat deed ze met het Wereld Natuur Fonds (WNF), Stichting Agroforestry Nederland en Stichting Voedselbosbouw.

Teelt- en marktontwikkeling zijn nog nodig, stelt Van Leeuwen. Vooral in de plaagbestrijding liggen nog wat uitdagingen. Daarnaast willen de telers het duurzame imago van de notenteelt versterken.

Tekst gaat verder onder het kader

'De bomen komen laat in blad en geven in de zomer beschutting'

Notenbomen passen goed op het melkveebedrijf van Ramona Schalkwijk in het Utrechtse Montfoort. 'Ze komen laat in blad, geven in de zomer beschutting en laten in het najaar het blad weer vroeg vallen.' Schalkwijk kan met rijen bomen op haar grasland dus nog steeds voldoende gras voor de koeien produceren. Ze profiteert bij haar andere activiteiten, zoals de boerenwinkel en vergaderlocatie, van het groene imago dat de walnoten bieden en ze verkoopt noten en bessen uit haar aanplant. Volgens Pieter Goudswaard, duurzame marktontwikkelaar agrifood, helpt het bedrijfsmodel Canvas bij het denkproces van agrarisch ondernemers die denken over hun verdienmodel met bomen. Tijdens een workshop op het symposium over de notenteelt in het Gelderse Velp gebruikt Goudswaard dit model om samen met deelnemers te kijken naar de haalbaarheid van de teelt. Canvas dwingt de ondernemers om te denken vanuit verschillende gezichtspunten, waaronder dat van de klant. Zaken als kosten, inkomsten en samenwerking komen hierbij aan de orde. 'Het model helpt je na te denken over hoe je bedrijf te versterken is', licht Goudswaard toe.

'Van 2022 tot 2026 is 1,5 miljoen euro beschikbaar als subsidie voor plantgoed, toebehoren en zelfs arbeid. We willen een eenvoudige regeling. Agrariërs kiezen voor noten vanuit ecologische en economische motieven. Ze zijn er ook gewoon enthousiast over', vertelt José van Gerven, projectleider agrofoodinnovaties bij provincie Gelderland.

De steun vanuit de provincie is ingegeven door de gedachte dat de landbouw moet verduurzamen. Noten passen daar goed in. Van Gerven ziet een verschuiving naar breder dan alleen agrarische productie. 'Boeren gaan meer met de natuur werken. Natuurbeheer en teelt bewegen zo naar elkaar toe.'

Andere benadering

ZLTO-bestuurder Hendrik Hoeksema roept op om de doelen voor natuur en agroforestry anders te benaderen. Hij wil af van het afwaarderen van landbouwgrond naar natuurfuncties en meerwaarde tot uitdrukking brengen. 'Boeren willen niet afwaarderen als ze investeren. Dat gaat niet op in onze sector. Wij willen meer verdienen door samen te werken met de natuur.'

LTO Nederland denkt telers op die manier gemotiveerd te houden voor de productie van voedsel en voor maatschappelijke doelen. De belangenbehartiger ziet agroforestry en notenteelt als (aanvullend) agrarisch bedrijfsmodel, legt Hoeksema uit. 'In de visie van de organisatie past de teelt bij het sluiten van kringlopen, verdienmodellen rondom ecosysteemdiensten en het opwaarderen van bedrijven.'

Corné van Dooren is ecologisch voedingskundige bij het WNF. Het lijkt dat deze organisatie doelen heeft die niet direct met landbouw te maken hebben, maar het WNF praat toch graag mee.

Andere manier van eten

Van Dooren: 'Ons huidige voedselsysteem is de grootste bedreiging voor de natuur. Daarom stimuleren we een andere manier van eten en produceren en het verminderen van voedselverspilling. We vinden het belangrijk dat we voedselproductie op een natuurpositieve wijze uitvoeren.' Daarin ziet hij kansen voor notenteelt, agroforestry en agrarische voedselbossen.

In de paneldiscussie komen wensen naar voren rond kennisontwikkeling, ruimere rassenkeuze en een overbrugging tot wel tien jaar (van aanplant tot oogst). Koks, verwerkers en verkopers moeten helpen bij de marktontwikkeling. Nederland is geschikt voor notenteelt. Producenten, verwerkers en consumenten moeten elkaar nog wel vinden.

'Het kan de vergelijking met eiwit en boter uit melk bijna aan'

Herman Janssen, eigenaar van De Zandse Notengaard in het Gelderse Huissen en actief in De Nootsaeck Adviesgroep, en notenteler René Berning uit het Twentse Beuningen belichten de teelt in de praktijk. Janssen geeft wat cijfers: 'Met honderd bomen op een hectare kun je per jaar zo'n 2.000 kilo walnoten oogsten. Die bevatten ongeveer 50 procent olie en 18 procent eiwit. Het kan bijna de vergelijking met eiwit en boter uit melkproductie aan.' In De Zandse Notengaard blijkt een grote biodiversiteit te bestaan. Verder past de teelt bij de transitie naar plantaardig eiwit en bij milieuvriendelijk ondernemen. Janssen zegt wel dat de grond geschikt moet zijn, het water diep genoeg moet zitten en dat een pH-waarde van 6 beter is. Berning begon op de zandgrond in Twente met een pH-waarde van 4,5 en bekalkt nu al drie maal om naar de 5,5 te gaan. 'Die 4,5 is de ondergrens', benadrukt Janssen. Berning heeft nu melkvee. 'Mijn vier kinderen willen daar niet mee door. In 2020 ben ik daarom in de noten gestapt. Nu willen de kinderen wel blijven wonen op het bedrijf. Economie had dus bij mijn keuze niet de boventoon, al wil ik wel proberen rendement te halen.'