Pootgoedteler Prinzen bouwt aan toekomst met nieuwe bewaring en sorteerlijn

'Deel je 19.000 ton door een sorteercapaciteit van 150 ton per dag, dan kom je uit op 127 dagen. Dat houdt in dat we volgens normale werktijden met de nieuwe sorteerlijn iets meer dan 25 werkweken aan het pootgoed sorteren zijn', voorziet akkerbouwer Anno Prinzen. Hij pakt regelmatig zijn rekenmachine erbij om met cijfers duiding te geven bij de investeringen die het bedrijf recentelijk heeft gedaan om de bedrijfsvoering te optimaliseren.

Prinzen Aardappelen is een groot akkerbouwbedrijf in de Achterhoek met dit jaar 370 hectare pootgoed, waarvan 155 hectare eigendom. In dit vroege groeiseizoen gingen begin augustus al de eerste poters uit de grond. Toen Nieuwe Oogst half oktober het bedrijf bezocht, moest nog circa 30 hectare worden gerooid. Aan bedrijvigheid geen gebrek. De sterke Ginaf-vrachtwagens vol met vers gerooid pootgoed reden af en aan.

Ondertussen werden ook aardappelen van een collega-teler aangevoerd voor bewaring in de nieuwe schuur van Prinzen. In de moderne hal is ruimte voor 10.000 ton pootgoed in kisten en een deel is machineberging. De totale opslagcapaciteit voor aardappelen op het bedrijf beslaat nu 30.000 ton. Een deel hiervan is bestemd voor aardappelen van derden.

Ondanks de drukte is de sfeer gemoedelijk. ‘We hebben een vrij makkelijk groeiseizoen achter de rug met opbrengsten rond of iets boven het gemiddelde. Phytophthora speelde geen rol en de kwaliteit van de pootaardappelen is goed’, vindt Prinzen.

Onnodige handelingen verminderen

Na twee seizoenen met een hoge ziektedruk en een kletsnatte oogst in 2023 kwam zo’n jaar als geroepen. Ook omdat afgelopen zomer veel aandacht uitging naar het in werking stellen van de nieuwe sorteerlijn. Het doel van deze investering is onnodige handelingen te verminderen en veel stappen te automatiseren.

Je ziet bij het inschuren een doorlopend vulproces met behulp van een voorraadbunker, die in dit geval wordt gevuld met vers gerooid pootgoed. Het systeem draait de kisten vol op basis van gewicht en stapelt ze automatisch. Dit bespaart arbeid en het zorgt voor minder heftruckbewegingen.

Het hart van de sorteerlijn zijn de vier nieuwe optische sorteermachines, verderop in de hal. Elke machine heeft vier sorteerbanen, dus in totaal zijn er zestien banen en acht uitgangen. De optische sorteermachine bepaalt de maat van pootgoed tot op een tiende, constateert afwijkingen zoals schurft en sorteert op kwaliteit.

Andere onderdelen van de sorteerlijn vormen machines die voorzien in de kistenlogistiek, en een borstelmachine en loofscheider in de reiniging van de aardappelen. Een afzuiginstallatie zorgt voor een nagenoeg stofvrije werkomgeving.

Het exacte bedrag wil Prinzen niet noemen, maar het gaat alles bij elkaar om een flinke investering. Je krijgt er ook veel voor terug. ‘We hadden de laatste jaren vijf of zes mensen nodig bij het sorteren en lezen, nu is slechts één medewerker genoeg’, verklaart de pootgoedteler. ‘Daarnaast is de maatsortering veel secuurder en het maakt voor de snelheid niet uit als er een keer een slechtere partij bij zit. Het proces is veel constanter.’

De ondernemer geeft aan dat komend jaar wanden om de sorteerlijn worden geplaatst en dat er in die ruimte een koeling komt. De bedoeling is om vanaf dan de aardappelen te sorteren waarbij de ruimtetemperatuur gelijk is aan de producttemperatuur. ‘Het systeem zou dusdanig productvriendelijk werken, dat het ook koude aardappelen kan sorteren. Dat zorgt voor aanzienlijk minder kosten bij het opwarmen en terugkoelen van aardappelen.’

De capaciteit van de sorteerlijn is volgens Prinzen zo’n 20 ton per uur. Het doel is om 150 ton per dag te sorteren. De teler verwacht dat hij in het huidige afleverseizoen circa 19.000 ton pootgoed moet sorteren. Het bedrijf begint in de nazomer met de rassen van HZPC. Dat gaat door tot begin februari, waarna het sorteerwerk van Prinzens’ grootste ras Fontane van start kan gaan. Dit ras van Agrico teelt de akkerbouwer op 200 hectare, bijna 55 procent van zijn totale pootgoedareaal.

De sortering van Fontane loopt tot medio mei. Prinzen haalt opnieuw zijn telefoon uit zijn broekzak en opent de rekenmachine. ‘200 hectare vermenigvuldigd met een hectareopbrengst van 40 ton is 8.000 ton. Deel je 8.000 ton door een sorteercapaciteit van 150 ton per dag, kom je op 53 werkdagen. Dit betekent ruim tien werkweken Fontane sorteren’, zegt de ondernemer. ‘In die periode komen er wel driehonderd vrachtwagens pootgoed laden, dus vijf of zes per dag.’

Het markeert een drukke periode op het bedrijf, want vooral in april en mei is er veel landwerk te doen. Frezen, ploegen, bemesten, spuiten en poten is op zeventig percelen een hele klus. De percelen liggen in een straal van 35 kilometer rondom Aalten, waarvan bijna 60 hectare richting Wehl en Didam en 80 hectare net over de grens in Duitsland.

Met een goede planning is zo’n groot teeltgebied volgens Prinzen prima werkbaar. ‘In het voorjaar poten we met twee combinaties de percelen die dicht bij elkaar liggen in een paar dagen vol. Alles in de maat 28/35 millimeter, dan heb je minder kilo's per hectare nodig. Dit scheelt transport en het is goedkoper’, weet de pootgoedteler.

Een groot teeltgebied zorgt ook voor risicospreiding. ‘Extreme buien zijn vaak heel plaatselijk, dus ze raken nooit het complete areaal.’ Daarnaast is het voordeel van de teelt in Duitsland dat er andere regelgeving geldt als het gaat om mest en waterkwaliteitdoelen.

Prinzen: ‘Ik wil niet op één paard wedden. Mocht de pootgoedteelt op zand in Nederland op termijn moeilijker worden vanwege onhaalbare doelen voor wat betreft de nitraatuitspoeling bijvoorbeeld, dan zit ik er in Duitsland alvast tussen.’

De akkerbouwer hanteert voor pootgoed een rotatie van 1 op 4 of ruimer en heeft dus veel grond nodig voor rustgewassen. Deze grond kan door veehouders waar hij mee samenwerkt worden gebruikt voor gras of voor mais, mits dat laatste gewas vóór 1 september wordt geoogst, omdat mais anders niet telt als rustgewas.

Een win-winsituatie voor beide partijen. Prinzen kan een groter areaal pootgoed telen en veehouders hebben meer ruimte om hun mest kwijt te raken. Volgens de Gelderse teler is het momenteel in zijn werkgebied niet zo’n probleem om aan grond te komen.

‘De laatste jaren hebben veehouders veel ruwvoer gewonnen, waardoor ze minder hectares nodig hebben voor gras en mais. Daarbij werkt het in ons voordeel dat veehouders stoppen. Dan komt vanzelf meer grond beschikbaar voor akkerbouw.’

Voor Prinzen is dit ook een belangrijk argument om te constateren dat hij voldoende toekomstperspectief ziet voor akkerbouw in de Achterhoek, ook voor de volgende generatie. Zijn dochter Bhodi Prinzen is nu nog derdejaarsstudent Bedrijfskunde & Agrifoodbusiness aan de Aeres Hogeschool in Dronten, maar de bedoeling is dat zij in de toekomst het bedrijf gaat voortzetten.

Buiten haar schoolwerk is Bhodi nu al veel op het bedrijf te vinden, waar ze allerlei werkzaamheden uitvoert. Anno Prinzen werkt veel vanuit kantoor om zaken te regelen, zoals de grondbinding en afzet. Verder zijn er op het bedrijf een wisselend aantal zzp’ers actief en een aantal vaste medewerkers met elk hun eigen taak en specialiteit.

Prinzen prijst zijn personeel. ‘We hebben een enorm zelfstandig team en iedereen heeft een goed verantwoordelijkheidsgevoel. Vijfentwintig jaar geleden dacht ik dat ik alles zelf beter kon, inmiddels denk ik daar anders over’, zegt hij droog. ‘Het is een kwestie van zaken durven loslaten, maar dat is een lange leerweg.’

Vanwege de recente veranderingen binnen het bedrijf, de bouw van de nieuwe bewaarschuur en de installatie van de moderne sorteerlijn, houdt Prinzen op zaterdag 8 november een open dag. Geïnteresseerden zijn welkom vanaf 11.00 tot 17.00 uur aan de Westendorpweg 4 in Aalten.