Hoorns behouden of hoornloos fokken?

De overheid publiceerde in juni het Convenant dierwaardige veehouderij. Dat geeft invulling aan de stappen naar een dierwaardige veehouderij in de periode 2025 tot 2040. Dertien organisaties hebben samen de stappen naar een dierwaardige veehouderij uitgewerkt aan de hand van de zes leidende principes van de Raad voor Dierenaangelegenheden (RDA).

Het eerste leidende principe is de erkenning van de intrinsieke waarde en integriteit van het dier. Volgens het Convenant dierwaardige veehouderij betekent dit geen ingrepen zoals onthoornen. Dat biedt veehouders twee opties. Ze kunnen ervoor kiezen de hoorns te behouden of hoornloos te fokken.

Bij het eerste leidende principe staat dat ook het aanpassen van het dier via fokkerij grenzen moet krijgen. Biologisch melkveehouder Sander van Vliet uit het Utrechtse Oudewater is het daarmee eens. 'Fokken op bijvoorbeeld veel melk kan prachtig zijn, maar er zijn grenzen. Een koe moet ook gewoon een koe blijven.'

Van Vliet is wegens gezondheidsvoordelen drie jaar geleden gestopt met het onthoornen van zijn vee. Al zijn vaarzen hebben hoorns. 'De hoorns geven warmte af en vooral op warme dagen zorgt dat ervoor dat ze makkelijker hun warmte kwijtraken. De hoorns spelen ook een rol in de mineralenuitwisseling, met name voor het afkalven.'

Betere vertering

Daarnaast heeft de biologisch melkveehouder gemerkt dat de vertering beter is. 'Met insemineren voel en zie ik dat de mest van de koeien met hoorns beter is verteerd dan de mest van koeien zonder hoorns.' Van Vliet maakt ook kaas van eigen zuivel en vertelt dat de vertering heel belangrijk is voor de zachtheid van de kaas.

De melkveehouder hoefde geen aanpassingen te doen om de hoorns te laten groeien. 'We hebben traditionele voerhekken en dat gaat eigenlijk prima met hoorns. We wilden eerst kijken hoe het zou gaan en het valt heel erg mee. Zelfs de stier met een flink gewei kan makkelijk bij het voer komen.' Hij ziet dat de koeien er handig in worden. 'Het enige nadeel met traditionele voerhekken is dat de dieren niet snel weg kunnen als ze schrikken.'

Geen ander gedrag

De ondernemer vertelt dat het gedrag van de koeien met hoorns ook niet heel anders is dan dat van koeien zonder hoorns, zoals vaak wordt gedacht. 'Eerst konden ze een halfuur met elkaar vechten en nu is het met één harde por opgelost. Het is nu duidelijk wie de baas is en ze weten dat vechten zeer doet.'

Wonden of beschadigingen heeft Van Vliet nog niet gezien. 'Ik zie weleens een koe voorbijlopen waarbij wat haar weg is, maar ik heb nog geen wonden of kapotte uiers of iets dergelijks gezien.' Hij denkt dat het ook meezit dat hij met robots melkt. 'Ze staan niet in een wachtruimte waar ze haast hebben en niet weg kunnen, zoals bij een melkput.'

Van Vliet zelf heeft ook geen last van de koeien als hij tussen het koppel loopt. 'De koeien met hoorns zijn niet baziger dan koeien zonder. Het enige wat soms een uitdaging is, is het geven van een bolus. Niet omdat ze agressief zijn of mij willen bezeren, maar omdat ze hun kop weg willen draaien.'

Veehouder Ewoud de Haan in het Zuid-Hollandse Moordrecht fokt sinds 2008 met hoornloze stieren. 'Toen in Nederland de stier Lawn Boy met één P beschikbaar was, ben ik er gelijk mee gaan fokken.' De P staat voor polled, oftewel hoornloos. Bij één P is de kans op een hoornloos kalf 50 procent. Een stier met twee P's is gegarandeerd hoornloos.

Eerste kalveren

Het eerste kalf van Lawn Boy is in oktober 2008 geboren. 'De eerste kalveren die ik van Lawn Boy kreeg, waren allemaal stierkalfjes. De eerste eigen pinkenstier die hoornloos was en mocht blijven, was van april 2009.'

De Haan is hoornloos gaan fokken omdat hij de pijn na het onthoornen vervelend vond voor zijn kalveren. 'De pijnstillers werkten maar drie dagen en als ze daarna hun kop stootten, hadden ze weer pijn. Dat gaf groeivertraging en slechte mest.' Hij geeft aan dat het ook kosten scheelde en hij verwachtte dat het onderwerp actueel ging worden. Inmiddels is het vee van De Haan zo goed als hoornloos, op de oude koeien na.

Bewuste keuze

Gerwin Bruijnes uit Harmelen is vier jaar geleden ook hoornloze stieren gaan gebruiken. 'Ergens weet je dat ze het ooit gaan verbieden en daar wilde ik vast op inspelen', zegt de Utrechtse melkveehouder.

'En de hoorns kunnen gevaarlijk zijn voor mens en dier. Bijvoorbeeld moederkoeien die niets van hun kalf willen weten en een hengst geven met hun kop', vervolgt Bruijnes. 'Als er dan ook nog een hoorn op staat, werkt dat niet bevorderend voor de gezondheid van het kalf. Daar komt nog bij dat mijn stalsysteem niet geschikt is voor koeien met hoorns.'

Inmiddels wordt 20 procent van alle kalveren bij Bruijnes hoornloos geboren. 'Mijn doel is om uiteindelijk volledig hoornloos te zijn. Met het huidige stierenaanbod wordt dat ook steeds makkelijker. Vooral voor roodbont, wat ik houd.'