Extra miljarden voor stikstofaanpak, budget rode diesel naar innovatie

Het streven van het huidige demissionaire kabinet blijkt uit de miljoenennota die op Prinsjesdag is gepubliceerd. Behalve op de aanpak van stikstof is de begroting van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) ook gericht op meer perspectief bieden voor boeren en tuinders.

De totale begroting van LVVN in 2026 komt uit op 4,3 miljard euro. Voor dit jaar was dat bijna 4,7 miljard euro. In 2024 bedroeg het nog 2,86 miljard euro. De groei in 2025 van de begroting komt onder meer door de budgetten voor de beëindigingsregelingen Lbv en Lbv-plus die toen werden gereserveerd.

Voor 2026 wordt 2,6 miljard euro incidenteel en 287,5 miljoen euro structureel extra uitgetrokken voor een vervolgpakket om Nederland van het stikstofslot te halen. Dit geld gaat onder meer naar doelsturing, innovaties en natuurmaatregelen.

Aanvullende maatregelen

Nederland moet zo snel mogelijk van het stikstofslot, stelt LVVN in een toelichting op de nieuwe begroting. 'Ook al is het kabinet demissionair, we moeten aanvullende maatregelen nemen om stikstof te reduceren en de natuur te herstellen.'

Het pakket bestaat uit verschillende maatregelen die voortbouwen op het startpakket. Zo wil het kabinet extra geld investeren in doelsturing. Daarbij kunnen boeren met hun eigen kennis en mogelijkheden sturen op reductiedoelen. De bindende, bedrijfsspecifieke doelen voor de landbouw worden in 2026 vastgesteld.

Om te kunnen beginnen met doelsturing, reserveert het kabinet extra geld om het data- en monitoringssysteem op te zetten, een toezicht- en handhavingsregime te ontwikkelen en met pilots aan de slag te gaan.

Rotterdam en Eindhoven

Ook voor komend jaar reserveert het kabinet extra budget voor de vrijwillige beëindigingsregeling, de Aanpak Piekbelasting Industrie, natuurherstelmaatregelen en een gebiedsgerichte aanpak in de regio's rond Rotterdam, Eindhoven en in het Groene Hart. In deze gebieden is veel economische activiteit die wordt geraakt door de vastgelopen vergunningverlening. Ook de vraag naar nieuwe woningen is er groot. Extra inzet daar op onder meer natuurherstel moet dat weer lostrekken.

De totale investering die dit kabinet in 2026 doet voor stikstofreductie, landbouw en natuur – startpakket en vervolgpakket – komt uit op 5,6 miljard euro incidenteel en 500 miljoen euro structureel. Het vervolgpakket wordt financieel gedekt uit het resterende budget dat PVV, VVD, NSC en BBB aanvankelijk in het hoofdlijnenakkoord hadden gereserveerd. De komende periode gaat het demissionaire kabinet, bestaande uit VVD en BBB, in gesprek over de exacte invulling en de uitvoering hiervan.

Voor natuurherstel en het op gang brengen van de vergunningverlening is het cruciaal dat de beoogde stikstofreductie daadwerkelijk wordt gerealiseerd. Het kabinet heeft daarom aanvullende afspraken gemaakt over de 'borging' van de maatregelen.

Monitoring vanaf 2027

In het startpakket was al afgesproken dat de sectoren mobiliteit en industrie in 2035 50 procent stikstofreductie moeten hebben behaald en de landbouwsector 42 tot 46 procent ten opzichte van 2019. Aanvullend daarop komen er streefwaarden voor alle drie de sectoren voor 2030. Als uit monitoring, vanaf 2027, blijkt dat de streefwaarde niet wordt gehaald, beziet het kabinet of het moet bijsturen met extra maatregelen.

Een belangrijke aanpassing aan de begroting is de inzet van structureel 146 miljoen euro om boeren, tuinders en loonwerkers perspectief te bieden. Dit bedrag was bestemd voor de herinvoering van rode diesel, maar dit bleek complex in de uitvoering, meldt het ministerie.

Het vrijgemaakte budget komt ten goede aan programma's waar boeren op korte termijn wat aan hebben. Daarbij gaat het onder meer om regelingen voor bedrijfsovername, innovatie en investeringen in arbeidsbesparende technieken zoals robotisering en digitalisering.

Ook komt er via het Nationaal Groenfonds geld vrij waarmee ondernemers tegen gunstige rente kunnen investeren in het verduurzamen en toekomstbestendig maken van hun bedrijf. Daarnaast is er het al eerder aangekondigde jaarlijkse extra budget voor agrarisch natuurbeheer, waardoor het aantal hectares met beheer kan groeien van 100.000 naar ongeveer 280.000 hectare.