Deense varkenssector betaalt zelf voor stoppen met couperen

Deense varkenshouders produceren jaarlijks 31,5 miljoen biggen. In 2024 hielden daarvan gemiddeld 500.000 een krul in hun staart. Een nieuwe stimuleringsregeling moet ervoor zorgen dat het aantal Deense biggen met een intacte staart in drie jaar tijd groeit naar 4 miljoen. De regeling is door de Europese Unie en de Deense regering goedgekeurd.

Varkenshouders die in 2026 willen meedoen aan de regeling, konden zich tot 15 juni inschrijven. Vermeerderaars moesten daarvoor aangeven tegen welke meerkosten zij zouden kunnen afzien van couperen. De Deense belangenbehartiger voor de varkenshouderij Landbrug & Fodevarer – Sektor for Gris verwerkt de inschrijvingen.

Bij de beoordeling van de inschrijvingen is de hoogte van het aangegeven bedrag leidend. Als eerste komt de laagste inschrijving aan bod, daarna de dan laagste en ga zo maar door. Uitgangspunt is dat in 2026 1 miljoen biggen niet worden gecoupeerd.

Het intekenbedrag dat hoort bij de laatste big die meedoet aan de regeling, gaat met terugwerkende kracht gelden voor alle biggen die meedoen. Het programma loopt een jaar en wordt in 2027 en 2028 herhaald. Dan met grotere aantallen dieren, zodat in 2028 4 miljoen biggen niet worden gecoupeerd.

Speciale heffing

De premie voor biggen met een krulstaart betaalt de Deense varkenssector uit eigen zak. Die wordt geïnd via een speciale heffing per verkochte big, ongeacht of die naar het buitenland gaat of in Denemarken blijft. De hoogte van de heffing hangt af van het bedrag dat nodig is om 1 miljoen biggen hun staart te laten houden.

Dat bedrag wordt gedeeld door de 31,5 miljoen Deense biggen die er jaarlijks zijn. Ter illustratie: wanneer het laatst geaccepteerde bod om te stoppen met couperen 4 euro is, dan is in 2026 voor de regeling 4 miljoen euro nodig. Wordt dat gedeeld door het aantal biggen van 31,5 miljoen, dan bedragen de kosten per big afgerond 13 cent.

Online rekentool

Problemen met staartbijten zijn bedrijfsspecifiek. Dat geldt ook voor de maatregelen om te kunnen stoppen met couperen. Om vermeerderaars te helpen om inzicht te krijgen in de kosten die zij daarvoor moeten maken, is een online rekentool ontwikkeld. Die houdt onder andere rekening met de extra tijd die nodig is voor dierverzorging, een lagere bezetting, maatregelen die leiden tot een beter stalklimaat of de behoefte aan extra vreet- en drinkplaatsen.

De Deense varkenssector wil met het project vooral praktijkervaring opdoen met het houden van varkens met een krul in staart. De verwachting is dat de biggen die hun staart houden om die reden in eigen land blijven.

Denemarken exporteert jaarlijks 55 procent van de biggen en slacht 14,2 miljoen vleesvarkens.

'Goeie impuls om transitie aan te jagen'

In 2050 moet de Deense varkenshouderij energieneutraal zijn, zijn gestopt met couperen, wordt er niet langer onverdoofd gecastreerd en is de sector overgestapt op vrijloopkraamhokken. Voor de wat kortere termijn, tot 2030, ligt de focus op PRRS uitbannen en meer varkens met een intacte staart.

'Afgelopen anderhalf jaar hebben de Denen het systeem om varkens met een krulstaart aan te jagen ingeregeld', zegt bestuurslid Evert Hendrikx van de Producentenorganisatie Varkenshouderij (POV). Hij spreekt van 'een goed systeem om de transitie te stimuleren', alhoewel de rekening ervan wel komt te liggen bij varkenshouders. 'Het zou helpen als de hele keten meebetaalt inclusief consumenten, want daar hoort de rekening te liggen', vindt hij.

Het budget dat met de heffing wordt vrijgespeeld, geeft ondernemers een impuls om te gaan pionieren met het houden van varkens met een krul in de staart, zegt Hendrikx. 'Daar kunnen alle Deense vermeerderaars op termijn hun voordeel mee doen.'

Onzekerheden

Op de vraag of een dergelijk initiatief ook niet in Nederland zou kunnen worden opgepakt, verwijst het POV-bestuurslid naar de onzekerheden die er onder andere zijn op het gebied van transport- en slachtwaardigheid. 'Het is in het belang van de hele sector dat we de zaken zo regelen dat de extra kosten laag blijven, maar vooral worden vergoed.'

Uit de impactanalyse die Wageningen University & Research in opdracht van de Coalitie Vitale Varkenshouderij (CoViVa) in 2023 heeft gemaakt, blijkt dat een varken met een start in goede conditie tussen de 17 en 31 euro per dier meer op zou moeten brengen. In de eerste jaren komt daar nog eens 3 euro per varken bij voor het leergeld dat wordt betaald.

Hendrikx: 'Wij streven naar een robuuste sector met in de periferie voldoende kennis van onder andere dierenartsen en veevoerspecialisten om in Europa concurrerend varkens te kunnen blijven houden.'