Dag zonder stroom ramp voor veehouderij

De lampen gaan uit, de melkrobot houdt er mee op en de ventilatoren vallen stil. Op varkens- en pluimveebedrijven schakelt de noodstroomvoorziening via het aggregaat automatisch in. Na een half uur wordt de boer toch een beetje onrustig. Hoelang gaat dit duren? Er blijkt een enorme stroomstoring te zijn. Het grootste deel van Nederland heeft geen stroom. Mogelijk gaat het wel een dag of langer duren.

In Spanje en Portugal weten ze hoe dat is. In Nederland hebben we zelden een stroomstoring die langer dan een uur duurt. Toch wordt er wel voor gewaarschuwd, mede vanwege de internationale spanningen. Nederland zou kunnen worden geraakt door cyberaanvallen die zijn gericht op kritische infrastructuur, zoals het stroomnet.

Cyberaanvallen

Volgens woordvoerder Peter Hofland van netbeheerder TenneT heeft Nederland een van de betrouwbaarste energienetten ter wereld. 'Maar er is niet een 100 procent garantie te geven dat zo'n stroomstoring in ons land niet kan voorkomen. We doen er alles aan om onze energienetten optimaal te beveiligen tegen bijvoorbeeld cyberaanvallen. Maar uitsluiten kunnen we het niet.'

Hofland wijst erop dat bedrijven en ook particulieren zelf verantwoordelijk zijn voor een noodstroomvoorziening. 'Dat geldt natuurlijk niet alleen voor boeren en tuinders, maar ook voor fabrieken, ziekenhuizen en datacenters. In de veehouderij ligt die verantwoordelijkheid dus ook nadrukkelijk bij de boer zelf.'

Sinds 1 juli 2024 zijn noodaggregaten verplicht in de intensieve veehouderij in stallen met mechanische ventilatie. Om te voorkomen dat dieren in deze stallen overlijden, moeten de aggregaten direct inschakelen bij stroomuitval. In de melkveehouderij is de aanwezigheid van een aggregaat niet verplicht. Bestuurder Jos Verstraten van de vakgroep Melkveehouderij van LTO Nederland weet de meeste melkveehouders geen aggregaat in huis hebben.

Melkbeurten overslaan

'Een periode van 24 uur zonder stroom zou een drama zijn op melkveebedrijven', stelt Verstraten dan ook. Het zou betekenen dat je twee melkbeurten moet overslaan. Een melkbeurt overslaan is al erg, maar bij twee melkbeurten is het leed niet te overzien. Heel erg voor het dierenwelzijn. Daar moet je niet aan denken.'

Zelf heeft Verstraten weleens overwogen een aggregaat aan te schaffen. 'Maar toen ik overging op melken met de robot, zag ik de noodzaak er niet meer zo van. Een stroomstoring is in een traditionele melkput veel vervelender dan bij een robot. Maar bij een stroomonderbreking van 24 uur maakt dat natuurlijk geen verschil meer.'

Een stroomstoring tot een paar uur is volgens Verstraten voor melkveehouders wel op te vangen. 'Ik voel het probleem overigens wel. Je hoort steeds geluiden dat ons stroomnetwerk kwetsbaarder wordt, al is dat vooral een verdelingsvraagstuk. Maar ook over cyberaanvallen lees je steeds vaker. Waarschijnlijk moet er eerst iets heftigs gebeuren voordat iedereen wakker wordt.'

Ketenkwaliteitssysteem

Varkens- en pluimveebedrijven zijn via de verplichte noodstroomvoorziening wel in staat een langere stroomstoring op te vangen. 'Dit is geborgd via het ketenkwaliteitssysteem', licht voorzitter Linda Verriet van de Producentenorganisatie Varkenshouderij toe. Als varkens of biggen niet weg kunnen, dan is daar een voorziening voor. 'Varkensbedrijven hebben plannen voor noodhuisvesting. In het kader van dierziekten is dat een eis. Varkens kunnen een tijdje opgevangen worden. Dat zijn echter altijd suboptimale omstandigheden. Ik vraag me echter af of je wel echt goed voorbereid kunt zijn op zo'n langdurig scenario.'

De grootste zorg van Verriet ligt verderop in de keten. 'Zijn slachterijen wel goed voorbereid op langdurige stroomuitval?', vraagt ze zich af. Diezelfde vraag stelt ook voorzitter Kees de Jong van de vakgroep Pluimveehouderij van LTO/NOP. 'Pluimveehouders kunnen probleemloos tien uur draaien op de noodstroom. Maar hoe het bij de slachterijen zit? Ik weet dat niet precies. Daar zouden best problemen kunnen ontstaan.'

Uitwijken naar andere locatie

Plukon, de grootste pluimveeslachterij van Nederland, bevestigt dat. 'Bij een totale landelijke stroomuitval is het niet mogelijk om de slachtprocessen voort te zetten. Bij langdurige lokale uitval kunnen we in sommige gevallen uitwijken naar een andere productielocatie, of een deel van een locatie herstarten met behulp van beschikbare en te koppelen noodstroomvoorzieningen. Dergelijke situaties hebben verstrekkende gevolgen: niet alleen voor de productie, het hele maatschappelijke verkeer valt dan stil.'

Vion, FrieslandCampina en A-ware geven geen details over wat zij doen bij een dergelijke noodsituatie.