Bollenbedrijf is toonbeeld van innovatie en slim energiebeheer

Het is stil op het grote erf van Wit Flowerbulbs in 't Veld. De verwerkingslijnen staan uit aan het begin van de zomer, en behalve een technisch medewerker is er niemand aan het werk. Er wordt evengoed geld verdiend. Dankzij een ingenieus systeem draait het rendabele energieopwekking- en -opslagsysteem dag en nacht. Peter Wit loopt met grote passen door de lege hallen: 'Ja, hier is het stil, maar op het land vraagt met name de beregening dit seizoen veel aandacht.'

De laatste tulpen zijn net voor de paasdagen gebroeid. Goede timing voor de Poolse medewerkers om naar huis te gaan. Voor het selecteren van de tulpen gebruikt Wit Flowerbulbs maar liefst vijf H2L-ziekzoekrobots. Ondernemers Peter, Nico en Mike Wit zijn betrokken bij de ontwikkeling daarvan. 'Met zes kwekers hebben we geld op een hoop gegooid om de ziekzoekrobot te laten ontwikkelen', vertelt Peter Wit.

Opladen met zonne-energie

De innovatieve oplossing voor het ziekzoeken is ontwikkeld door Smit Constructie in Winkel. Het was volgens de bollenteler bij de introductie direct een succes. Wit Flowerbulbs bespaart nu per robot zes man aan personeel. 'Het is een hele investering, bovendien sluit je er een onderhoudscontract bij af. Daarvoor krijgt de robot steeds de nieuwste software', aldus Wit. De robots kunnen op de thuislocatie worden opgeladen met zelf opgewekte zonne-energie.

Het Noord-Hollandse bedrijf werd enerzijds gedwongen te investeren in eigen energieopwekking en -opslag door een te kleine stroomaansluiting, anderzijds speelden besparingen op de inkoop van energie een rol. Het meest zichtbaar is het dak vol zonnepanelen: vijfduizend stuks van 340 wattpiek bij maximale opwekking. Op het erf staan twee grote containers met twee accu's van elk 1 megawatt.

Om deze investeringen optimaal te laten renderen, handelt de familie Wit ook op de Epex-beurs, de spotmarkt voor elektriciteit. De organisatie daarvan is in handen van Jacob Jan Vijn. Samen met Peter Wit is Vijn eigenaar van Enduso 't Veld 1 (ETV1). Het energiemanagement bestaat uit doorlopend slim in- en verkopen van stroom. In het kantoor hangen grote schermen waarop Wit laat zien hoe de dag verloopt qua prijsvorming.

Netbeheerders liggen dwars

Een belangrijk onderdeel van het energiemanagement is het B Triple-systeem. Dit wordt gebruikt voor het uitbalanceren van het elektriciteitsnet, met frequentie en voltage als graadmeters. Volgens Vijn reserveren netbeheerders nu tot 30 procent van de capaciteit om schommelingen in stroom op te vangen. Met B Triple zou die reservering omlaag kunnen naar 10 procent. Maar volgens Vijn liggen de netbeheerders nog onnodig dwars om dit te kunnen toepassen vanwege hun eisen voor leveringszekerheid.

Bij Wit Flowerbulbs levert Energyra de Nederlandse zonnepanelen, Exide de accu's en alles draait op het Energie Management Systeem (EMS). 'Ons bedrijf is een soort showroom van innovatie', zegt Wit. Wit Flowerbulbs zou op hun locatie, waar altijd een zeewind waait, graag investeren in een 'boeren'-windmolen met een ashoogte van 15 meter. Maar gemeente Hollands Kroon wil niet meewerken aan solitaire windmolens. 'Met zonnepanelen alleen krijg je nooit een stabiele aanvoer.'

Het verhogen van de huidige aansluiting lijkt onmogelijk vanwege netcongestie. 'Dat is onzin. Er is helemaal geen netcongestie; de meeste tekorten bestaan alleen op papier en kun je oplossen door ruimere samenwerkingen', beweert de agrariër. De familie denkt zelf aan een soort ringleiding in de polder, met een groepscontract. Bedrijven moeten dan virtueel aan elkaar worden gekoppeld. 'Dat zou veel loze capaciteit vrijmaken.'

Dat alles nieuw en up-to-date is, is niet alleen een keuze. In 2020 werd het bedrijf getroffen door een grote brand. Het tijdstip was slecht; alle bollen waren gerooid en lagen net in de opslag. Een groot deel van de oogst werd vernietigd. Achteraf denkt Wit dat de oorzaak van de brand een compressor of luchtdroger moet zijn geweest. Het had wel heel wat voeten in de aarde voordat het bedrijf en de verzekeringsmaatschappij tot overeenstemming kwamen. 'We hebben geleerd dat het belangrijk is om alles goed te noteren. We konden achteraf bewijzen wat niet alleen de financiële maar ook de technische resultaten in de jaren daarvoor waren.'

Gedurende het rondje over het bedrijf blijkt dat Peter Wit niet alleen met zijn broer en zoon samenwerkt. Het bedrijf knoopt op meer gebieden samenwerkingsverbanden aan. Energie, teelt, veredeling, mechanisatie, alles komt voorbij. 'Ons succes komt vooral doordat we met z'n drieën zijn', stelt de ondernemer. Hij en zijn broer zijn in 1985 met niets begonnen. Hun vader had een varkensbedrijf en Peter en Nico Wit werkten bij een bollenboer. 'Daar hebben we na de oogst de opslag van het land geraapt. Dat was het begin van onze tulpenkwekerij. De groei die we hebben doorgemaakt, is nooit het doel geweest. Maar wel het gevolg van doorlopend aanpakken. Alles kan altijd beter, wij zijn hier nooit klaar', aldus Wit.

Wit Flowerbulbs teelt gangbare tulpen in een reizende bollenkraam. Daarvoor bezitten ze 170 hectare grond voor uitruil op diverse locaties, maar alles binnen een straal van 17 kilometer. Een duurzamere teelt is een van de doelen. Daarom is het bedrijf aangesloten bij coöperatie NLG Holland (Natural Living and Growth), een samenwerking van tien kwekers die de tulpenteelt probeert te verduurzamen. In de groep zit ook een biologische kweker. De focus ligt op een gezondere teelt, te beginnen bij een gezondere bodem. Wit Flowerbulbs rijdt op eigen land vaste dierlijke mest uit en composteert groenafval.

Ziekteresistente rassen

Naast een gezondere bodem investeert NLG Holland ook in betere ziekteresistente rassen. Vier tulpenkwekers hebben Econtulips opgericht en Wageningen University & Research doet voor hen een deel van de veredeling. 'Het streven is een drievoudige resistentie tegen virus, botrytis en fusarium. Inmiddels hebben we al een aantal rassen met resistenties tegen virus en fusarium. Helemaal zeker van die resistentie ben je nooit. Minder vatbaar is daarom een betere omschrijving', licht Wit toe.

Naast veredeling en ziekzoeken zijn er nog meer mogelijkheden om de ziektedruk te beperken. In de grote verwerkingsschuren staat een zogeheten zuurscheider. Deze innovatie van fabrikant Tomra kan met een hoge capaciteit per uur de door fusarium aangetaste bollen selecteren en scheiden van de rest. Wit vertelt dat zijn broer en zoon anderhalf jaar geleden een proef met het apparaat zagen en enthousiast thuiskwamen. 'Geen discussie, die moeten we hebben', zeiden zij en zo gebeurde het.

De volgende stap in ziektebeheersing zijn Ultra Low Oxiden (ULO)-cellen voor plantgoed, waar de tulpenbollen een etmaal worden bewaard ter bestrijding van tulpengalmijt. Wit bewaart ook bollen voor exporteurs en buitenlandse broeiers. Daarmee zijn deze hoge investeringen en extra arbeidsbehoefte rendabel te maken. In andere koelcellen gebruikt Wit ammoniak, als energiebesparende koelvloeistof. Hiermee kan het systeem niet alleen warmte afvoeren, maar ook afgeven aan de warmteopslagtank.

Medio mei was er bij Wit Flowerbulbs een bijeenkomst van Greenport Noord-Holland Noord over slim energiebeheer. De organisatie heeft een Fieldlab Waterstof in Agri, waarin agrarisch ondernemers met subsidie praktijkervaring kunnen opdoen met waterstof. Noord-Holland Noord wil zich op de kaart zetten als de innovatieve waterstofregio van Nederland.

Wit Flowerbulbs doet op dit moment nog niets met waterstof. Maar tulpenkweker en -broeier Rainbow Colors in Andijk maakt daar wel gebruik van. Dit bedrijf heeft ook zonnepanelen op hun bedrijfspanden. Maar omdat zij geen grotere elektra-aansluiting hebben, zetten zij de overtollige elektra om in waterstof. Dat kan vervolgens worden gebruikt voor verwarming en in de toekomst voor andere energiebehoeften, zoals brandstof voor heftrucks of trekkers.