Amber Laan: 'Als sector moeten we zelf de goede beweging laten zien'

Dat het runnen van een melkveebedrijf niet vanzelf gaat, weet Amber Laan als geen ander. Samen met haar ouders runt ze een melkveebedrijf met zeventig koeien op 60 hectare in het Noord-Hollandse Warder, ten noorden van Volendam. Midden in Natura 2000-gebied.

Waar boeren vooral behoefte aan hebben, is continuïteit, duidelijkheid en meerjarig beleid

Amber Laan, portefeuillehouder melkveehouderij bij NAJK

Over de weilanden vliegen honderden ganzen die massaal neerstrijken op het land van de familie Laan. 'Het maakt niet uit wat we inzaaien', vertelt de bestuurder van het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK). 'Dit keer kozen we voor gele mosterd. Ook dat vreten ze kaal.'

Het is niet het grootste probleem waar jonge melkveehouders tegenaan lopen. 'Natuurlijk hangt het af van waar je bedrijf gevestigd is', vertelt Laan. 'Maar voor de sector als geheel zijn de grootste uitdagingen op dit moment stikstof, klimaat en de mestmarkt.'

Laan is ervan overtuigd dat er een mooie toekomst en veel draagvlak is voor de melkveehouderij, als de sector op deze terreinen 'de goede beweging laat zien'. 'We hebben dan wel meerjarig, betrouwbaar beleid van de overheid nodig. Zodat we weten waar we de komende jaren op kunnen sturen.'

Die duidelijkheid ontbreekt nu?

'In vijf jaar tijd hebben we vier ministers gehad. Dat zegt al genoeg. Waar boeren vooral behoefte aan hebben, is continuïteit, duidelijkheid en meerjarig beleid. Zodat we in ieder geval voor de komende vijf à tien jaar weten waar we aan toe zijn en daar ons bedrijf op kunnen inrichten. Het liefst nog langer.'

'We hadden de afgelopen jaren boervriendelijke partijen in het kabinet. Maar als er vanaf het begin al wantrouwen is in een coalitie, weet je dat dit chaos en instabiliteit geeft. Zorg voor een stabiel kabinet dat zonder gedoe vooruit kan. Daar hebben we het meest aan.'

De samenstelling doet er minder toe?

'Natuurlijk hopen we dat er na de Tweede Kamerverkiezingen partijen gaan regeren die het goede met de melkveesector voor hebben. Tegelijkertijd vind ik het ook belangrijk dat het draagvlak voor onze sector zo breed mogelijk is en dat het niet van één of enkele politieke partijen afhangt.'

'We moeten meebewegen met wat er in de maatschappij leeft, maar dat is best lastig. Als melkveehouders weten we nu eenmaal zelf het beste wat op het boerenerf goed werkt en wat niet. Denk aan thema's als onthoornen of het kalf bij de koe. Ik vind het dan belangrijk om uit te leggen waarom we iets op een bepaalde manier doen. Als er nieuw beleid komt, is 'uitvoerbaarheid' het sleutelwoord. Praktisch en financieel moet het haalbaar zijn, anders wordt het nooit een succes.'

Wanneer is beleid uitvoerbaar?

'Een goed voorbeeld vind ik wat daarover is afgesproken in het Convenant dierwaardige veehouderij. Een nieuwe autoriteit gaat in de gaten houden of er voldoende voortgang wordt geboekt, maar ook of beleid haalbaar en betaalbaar is.'

'Stel dat melkveehouders voor alle kosten moeten opdraaien zonder dat dit kan worden terugverdiend via de keten of de markt; dan is het niet haalbaar en grijpt deze autoriteit in. Dit zouden we ook op andere terreinen zo kunnen regelen.'

Op welke terreinen moet de melkveehouderij 'de goede beweging' laten zien?

'Dan heb ik het bijvoorbeeld over minder ammoniakemissie, minder uitspoeling naar het water, werken aan een dierwaardige veehouderij en de klimaatopgave. Dat laatste punt is wel heel complex en het is ook nog niet helder wat precies wordt verwacht van de sector.'

'Het is heel veel wat er op de sector afkomt. En ook hier helpt sommig overheidsbeleid niet mee, zoals het afschaffen van de derogatie. Wat wel helpt, is een regionale aanpak in gebiedsprocessen.'

Komt die derogatie weer terug?

'Dit is duidelijk onderdeel geweest van een politiek spel. Als de beslissing was genomen op basis van ratio en wetenschap, hadden we de derogatie nog gehad. De kwaliteit was beter onder derogatiebedrijven, onder meer door de 80 procent-graslandeis. Voor de lange termijn ben ik wel hoopvol dat we een derogatie terug kunnen krijgen. De aanvraag is al gedaan, ook Ierland is hiermee aan de slag.'

'Dat is precies waarom ik zeg dat als we als sector de goede beweging moeten laten zien. Dan wordt ons meer gegund. Brussel wil zien dat er in Nederland op een aantal terreinen verbetering in zicht is.'

Hoe moet het verder met de PAS-melders?

'Dit is 100 procent een gevolg van overheidsfalen en helaas houdt dat nog steeds niet op. Het is een enorm infarct geworden. Er ligt een ontzettend grote verantwoordelijkheid voor de overheid om dit op te lossen.'

'Om handhaving buiten de deur te houden, moeten we aantonen dat generiek een dalende tendens is ingezet met de uitstoot van ammoniak. Daarnaast zijn andere routes nodig om deze bedrijven een passende vergunning te geven. Kijk naast ammoniakreductie bijvoorbeeld naar borging van natuurherstel, zodat we kunnen aantonen dat soorten in een goede staat van instandhouding komen.'

Vaart NAJK een progressievere koers dan andere belangenbehartigers in de landbouw?

'Ik denk dat de jongere generatie moeilijkere keuzes durft te maken. Niet iedereen gaat er juichend mee aan de slag, maar het bewustzijn dat het moet gebeuren is er wel.'

'Als je nu boer wilt worden, ga je er echt voor. Anders was je, net als veel anderen, al afgehaakt. Voor die toekomst van jongeren ben ik strijdvaardig. Ik wil dat zoveel mogelijk jonge boeren hun droom werkelijkheid kunnen laten worden.'