Promotieonderzoek hittestress levert hitteplan voor varkens op

Doel van het promotieonderzoek van De Prekel was het zoeken naar relatief haalbare maatregelen tijdens warme periodes. Die maatregelen zijn getest tijdens hete zomers, maar ook door middel van kunstmatige opgewekte gecontroleerde hittegolven in de stal.

In de verschillende onderzoeken zijn in totaal ruim negenduizend individuele vleesvarkens geobserveerd. Bij alle dieren stelde de onderzoeker beginnende tekenen van hittestress vast, vanaf staltemperaturen tussen 24 en 27 graden Celsius. Dat zijn temperaturen die in de zomer al snel worden gehaald.

Niet elk varken even gevoelig

Uit het onderzoek blijkt dat niet alle varkens even gevoelig zijn voor hitte. Vooral borgen van meer dan 100 kilo zijn gevoeliger en reageren al bij temperaturen van 24 graden. Tijdens het oplopen van de temperaturen naar 27 graden verhoogt de ademhalingsfrequentie bij alle dieren. Vanaf 27 graden kan dan bij de borgen de lichaamstemperatuur stijgen, als teken dat ze die niet meer goed onder controle kunnen houden. Bij gelten kan dat vanaf 28 graden het geval zijn. Wel is het zo dat varkenslijnen geselecteerd op groeisnelheid – minder spieraanzet – beter bestand zijn tegen hitte dan lijnen geselecteerd op karkaskwaliteit.

Bij zeugen is er het meeste risico op hittestress in de kraamstal, tijdens het werpen en wanneer ze melk produceren voor hun biggen. Een hittegolf kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat zeugen eerder werpen. Tijdig verplaatsen naar de kraamstal is dan aan te raden.

Om hittestress te beperken, zijn meerdere min of meer eenvoudige ingrepen mogelijk. Dat zijn bijvoorbeeld meer rust in de stal, voer over meerdere porties verdelen, meer ruimte geven per varken, antioxidanten in het voer, vernevelsystemen en extra ventilatoren in de stal. Een combinatie van die maatregelen kan volgens De Prekel een groot verschil maken. Haar onderzoek heeft samen met de bevindingen uit het Coolpigs-project en literatuuronderzoek geleid tot een praktisch hitteplan voor varkenshouders.

Rust op warme dagen

Rust op warme momenten van de dag is te bereiken door werkzaamheden als vaccineren of verplaatsen van dieren op de koelste momenten van de dag uit te voeren. Aanpassing van het voerregime door in kleinere porties te voeren op de koele moment van de dag kan ook helpen. Vooral bij kraamzeugen is het aan te raden om niet tweemaal daags te voeren maar vaker.

Minder eiwit in het voer kan de warmteproductie van de dieren verlagen, maar het blijft volgens de onderzoeker wel nodig om te zorgen dat aan de eiwitbehoefte wordt voldaan. Antioxidanten als betaïne, selenium, vitamine C en E aan het voer toevoegen kan ook helpen, al blijkt het effect hiervan klein.

Voldoende drinkwater is uiteraard van belang. Zorgen voor een voldoende waterafgifte van een goede kwaliteit drinkwater met een lage temperatuur helpt de varkens.

Verlagen van de hokbezetting is volgens De Prekel een effectief middel. De daling van de lichaamstemperatuur is weliswaar beperkt, maar een lagere hokbezetting kan de groei verhogen en de voerconversie verbeteren. Tijdens periodes met hoge temperaturen is het daarom aan te raden om te zorgen voor minimaal 1 vierkante meter per varken. Een verdere verlaging naar 1,2 vierkante meter per varken had het grootste effect.

Vernevelen helpt

Een effectieve maatregel om de staltemperatuur te verlagen, is hogedrukverneveling. Dit kan de staltemperatuur met 2,5 graad verlagen en zorgt ervoor dat de varkens rustiger ademen. De ademhalingsfrequentie daalt met 8 procent.

Daarnaast is een betere luchtmenging via extra ventilatoren een optie om voor verkoeling te zorgen. Bij zeugen in de kraamstal leidt dit tot een duidelijke daling van hun ademhalingsfrequentie met 14 procent.

Bovendien is het belangrijk om ervoor te zorgen dat de lucht die de stal binnenkomt, zo koel mogelijk blijft. Een luchtinlaat aan de schaduwzijde zorgt ervoor dat de temperatuur van de binnengebrachte lucht met 6 graden Celsius daalt. Is zon niet te vermijden, dan is het een optie om schaduw te maken met een afdak, schutting of beplanting.