Koeien wennen snel aan weiden zonder afrastering

Draadloze afrastering kan zomaar eens een onderdeel van het weiden van de toekomst zijn. Waar melkveehouders nu telkens het draad handmatig moeten verplaatsen, kan dat via de nieuwe methode van draadloos weiden gewoon via de app. Koeien krijgen via de computer of smartphone een nieuw stuk gras toegewezen. Als een koe de grens nadert van het toegewezen gebied, dan krijgt ze eerst een geluid te horen. Loopt de koe toch door, dan krijgt ze een elektrisch schokje.

Wageningen Livestock Research heeft er in juni vorig jaar onderzoek naar gedaan op de Dairy Campus in Leeuwarden. Het rapport is onlangs verschenen. Wat blijkt: koeien leren enorm snel omgaan met het systeem. Waar ze in het begin nog regelmatig een schokje krijgen, neemt dit snel af en krijgen ze vaker geluidssignalen en steeds minder schokjes. 'Daar reageren ze goed op', vertelt Martine Bruinenberg, senior onderzoeker ruwvoer, gras en begrazing bij Wageningen Livestock Research.

Het onderzoek duurde vijf weken. Er werden 64 melkkoeien verdeeld over vier groepen. De eerste groep had draadloze afrastering met dagelijks omweiden. De tweede groep draadloze afrastering met wekelijks omweiden. De derde groep fysieke afrastering met dagelijks omweiden en de vierde groep wekelijks omweiden met fysieke afrastering. De dieren werden tweemaal daags gemolken en stonden 's nachts op stal.

Uit het onderzoek blijkt dat draadloos weiden geen invloed heeft op voeropname, productiegegevens, diergedrag en cortisolwaardes vergeleken met fysieke afrastering. De manier van weiden, dagelijks of wekelijks omweiden, heeft meer effect op de koeien dan fysiek of digitaal afrasteren.

Digitaal afrasteren past goed bij stripgrazen, waarbij koeien telkens op een andere strook gras kunnen weiden. Biologisch melkveehouder Agnes de Boer uit het Groningse Leens past deze manier van weidegang ook toe. 'Stripgrazen is wel arbeidsintensief, zeker in de combinatie met een jong gezin en een druk sociaal leven. Vier tot zes keer per dag verzetten wij het draad. Dat kan nu via de smartphone', zegt ze.

De Boer is een van de eerste melkveehouders in Nederland die draadloos weiden. Sinds 3 maart maakt ze gebruik van het systeem van Collie. Ze is er uitermate positief over. 'Zeker in combinatie met stripgrazen en robotmelken.' Daarnaast zijn er systemen van Gallagher en het Noorse Nofence op de markt. Op de Dairy Campus is het systeem van Nofence toegepast.

De Boer weidt dag en nacht. In de nacht gebruikt ze het systeem ook om een aantal koeien naar de robot te krijgen. 'In de nachtelijke uren krijg je het weiden nooit perfect. Koeien gaan dan vaak liggen en herkauwen. Ze worden wel twee keer per dag gemolken, maar de verdeling is niet goed. Ze gaan dan om 9.00 uur en 16.00 uur. Dat wil je niet. Door ze naar binnen te halen via de app, kunnen we dat verbeteren', legt de melkveehouder uit.

Als nadeel noemt De Boer het financieel risico. Collie gaf vorig jaar in Nieuwe Oogst aan dat huren voor 100 euro per koe per jaar kan. Bij aanschaf kost het systeem eenmalig 400 euro per koe met een serviceabonnement van 50 euro per koe per jaar.

De Boer zou niet meer zonder willen. 'Ik waardeer het systeem het meest vanwege de controle die ik kan uitvoeren over het aantal melkingen per dag op de robot in combinatie met de dag-en-nachtweidegang', zegt ze.

Grashoogtemeter

'Daarnaast kunnen we nu veel gemakkelijker in de gaten houden of koeien voldoende gras binnenkrijgen. Bij ons bestaat het volledige rantsoen uit gras. Dan is het nodig dat de koeien 18 kilo droge stof per dag binnenkrijgen. Met een grashoogtemeter is dit makkelijk te berekenen en kunnen we de koeien op het juiste moment een nieuw stuk gras aanbieden. Eerder stelden we dat toch weleens makkelijker uit, als je de draad weer moest verplaatsen en dat niet goed uitkwam', licht de melkveehouder toe.

Volgens Bruinenberg past draadloos weiden inderdaad goed bij stripgrazen. 'Met digitaal weiden wordt dit systeem een stuk makkelijker. Het is een enorme arbeidsbesparing. Dat zijn praktische aspecten die het werk voor de melkveehouder vergemakkelijken.'

In principe kan draadloos weiden bij elk weidesysteem worden toegepast. 'Ook voor het beschermen van kwetsbare plekken in de wei, zoals vogelnesten of slootkanten, of voor bijvoorbeeld schapen of runderen die grazen in natuurgebieden', zegt de onderzoeker.

Buitenste afrastering laten staan

Bruinenberg vindt het verstandig om de buitenste afrastering van het perceel te laten staan. 'In principe kunnen koeien door de digitale afrastering heen. Stel dat het onweert, een haas langsschiet of de koeien schrikken op een andere manier, dan is het toch fijn dat ze niet de weg op kunnen lopen.'

Dierenwelzijnsorganisaties kijken ook kritisch mee, omdat de dieren schokjes krijgen. Geeft dit extra stress? De onderzoekers van Wageningen Livestock Research vinden het te vroeg om daarover uitspraken te doen.

Koeien kunnen zelf anticiperen

Bruinenberg wijst wel op het verschil met bijvoorbeeld een halsband van een hond waarmee de hond een schokje kan krijgen. 'De koe kan zelf anticiperen en daarmee voorkomen dat het schokjes krijgt. Een hond is afhankelijk van de baas die hem wel of geen schokje laat geven. Dat is een belangrijk verschil. En uit ons onderzoek blijkt dus ook dat koeien dit leren.'

De Boer wijst erop dat bij het systeem dat zij gebruikt, de schokjes tien keer minder sterk zijn dan bij gewoon stroomdraad in de wei. Wageningen Livestock Research heeft diergedrag- en cortisolmetingen gedaan. Die toonden geen negatieve effecten van draadloze afrastering aan op dierenwelzijn vergeleken met fysieke afrastering in de beweidingssystemen die in het onderzoek zijn getoetst. Weidegang leek het stressniveau van koeien wel te verlagen, ongeacht het afrasteringssysteem.

De keuze van gasthoofdredacteur Susan Dijkshoorn

Twintig jaar geleden op 13 mei 2005 viel Nieuwe Oogst in de huidige vorm voor het eerst bij onze lezers in de brievenbus. De redactie wil daar met u bij stilstaan. Dit doen we door in de Nieuwe Oogst van week 20 terug te kijken, maar ook juist vooruit. Daarom hebben we Susan Dijkshoorn gevraagd als onze gasthoofdredacteur voor die speciale editie. Ze is boerin, jongerenbestuurslid bij LTO Noord en Royal FrieslandCampina én twintiger.

Lees hieronder waarom de gasthoofdredacteur voor de publicatie van bovenstaande artikel koos:

'Innovaties zijn al jaren onze kracht en die moeten we koesteren. Een interessante nieuwe ontwikkeling is draadloze weidegang, sinds dit jaar ook beschikbaar in Nederland. Mijn interesse komt vooral voort uit de kansen die dit systeem biedt in combinatie met robotmelken. Goed weiden met een melkrobot is niet onmogelijk, maar wel een uitdaging. Draadloos weiden kan hierop een waardevolle aanvulling zijn en mogelijk een belangrijke rol spelen in het behouden van weidegang binnen moderne melkveehouderij. Ook kan het uitkomst bieden op het gebied van arbeid. Weidegang wordt op veel bedrijven toegepast, maar tot op heden waren er beperkte opties om het weiden makkelijker in te richten.'