'Gebruik energie zoveel mogelijk zelf en wees onafhankelijk'

Bijkomend voordeel is dat boeren, bij een flexibel energiecontract, steeds minder afhankelijk worden van de dan geldende energieprijzen, aldus Visser. De onderzoeker van Wageningen University & Research (WUR) was dinsdag een van de sprekers tijdens het Agrarisch Energiecongres, voorafgaand aan de Rundvee & Mechanisatievakdagen (RMV) in het Zuid-Hollandse Gorinchem.

Er zijn steeds meer momenten op een dag waarop negatieve energieprijzen gelden voor het terugleveren van stroom. Daardoor is het financieel steeds minder aantrekkelijk voor boeren om dat te doen. Op een veehouderijbedrijf zijn volgens Visser tal van mogelijkheden om energie strategischer te gebruiken op de piekmomenten. 'Bijvoorbeeld door de mestmixer op een ander tijdstip aan te zetten of de melk juist op die momenten meer te koelen. Ook is het slim om meer processen op het bedrijf te elektrificeren.'

Elektrisch beregenen

Een voorbeeld is elektrisch beregenen op de piekmomenten. 'Elektrisch beregenen is goedkoper en dus efficiënter. Het verlaagt bovendien de CO2-footprint van je bedrijf. Voorwaarde is wel dat de huiskavel voldoende groot is en de stroom aanwezig is', licht Visser toe.

Mest koelen ziet de WUR-onderzoeker ook als een mooie optie. 'Dat zorgt voor minder methaanuitstoot. Het kan de methaanuitstoot vanuit de mestopslag terugdringen tot tussen de 70 en 95 procent. Bovendien voorkom je verliezen in de mest. De nutriënten blijven beter behouden doordat er minder uitstoot is.' Op de piekmomenten kan ook de stal goed worden gekoeld. Juist op de momenten dat de zon in de zomer fel schijnt en de zonnepanelen veel energie opwekken, is het warm.

Tot slot noemde Visser de mogelijkheid van hooi drogen in de stal. Gras blijft dan niet op het land liggen, maar wordt gelijk binnengebracht en gedroogd. Het voordeel is dat het eiwitgehalte in dit gedroogde gras hoger is dan in kuilvoer, waardoor veehouders minder krachtvoer hoeven in te kopen. 'Het is nog niet helemaal rond te rekenen, maar wel een leuke ontwikkeling', stelt de onderzoeker.

'Het gaat erom dat je de overschotten inzet voor andere processen', is het betoog van Visser. In de akkerbouw ziet hij mogelijkheden in de bewaring. 'En bij bijvoorbeeld vleeskuikens wordt behoorlijk wat energie gebruikt om de stallen te verwarmen.'

Energieopslag

Energieopslag kan ook een goede optie zijn. Adviseurs in energie voor het boerenerf kregen in het verleden veel vragen over de aanleg van zonnepanelen en windmolens. Nu is er vooral vraag naar accu's en energieopslag. Ook dat past bij de trend om vooral de stroom op het eigen erf zo goed mogelijk te benutten.

Volgens Visser zijn er op deze manier voor de agrarische sector nog volop mogelijkheden om te investeren in hernieuwbare energie, ondanks het overbelaste energienetwerk. 'Het kan verduurzaming van de bedrijfsprocessen versnellen. Door een flexibel vermogen achter de meter te organiseren, draagt de sector bovendien bij aan netstabilisering. De energie van het boerenerf hoeft niet meer het net op.'

Voor waterstof zijn er ook mogelijkheden op het boerenerf, bijvoorbeeld door trekkers op waterstof te laten rijden. Maar dat is nu nog heel duur, geeft Visser aan. Bedrijven die waterstoftoepassingen ontwikkelen richten zich momenteel meer op de bouw, omdat in die sector vanuit de overheid subsidies beschikbaar zijn.

Verder liggen er volgens Visser kansen om wind- en zonne-energie op het boerenerf te combineren. In de zomer schijnt de zon veel en staat er vaak minder wind. In de winter is het juist andersom. Hij haalt een onderzoek bij veehouderijen aan waarbij die combinatie werd vergeleken met alleen zonne-energie. Wanneer wind- en zonne-energie werd toegepast, steeg het percentage stroom dat direct op het eigen bedrijf werd gebruikt van 27 naar 66.

Energiecoöperaties

Een belangrijke ontwikkeling is het ontstaan van energiecoöperaties, waarin boeren met elkaar samenwerken en vaak ook met andere partijen. Hierdoor wordt energie opwekken, zowel stroom als mest, interessanter voor boeren. Ook op het gebied van waterstof bestaan zulke voorbeelden.

Biogasondernemer Frank van Genugten uit het Noord-Brabantse Sint-Oedenrode was ook aanwezig bij het Agrarisch Energiecongres om zijn ervaringen te delen. Hij laat dagelijks dagverse mest ophalen bij melkveehouders in zijn omgeving en levert inmiddels stroom aan 1.100 huishoudens met zijn bedrijf GroeneWoudGas.

'Dit is een heel andere manier van kijken naar mest', zegt de oud-melkveehouder. 'Het is ook zaak om de mestkwaliteit aanzienlijk te verhogen. Daar komen allerlei praktische zaken bij kijken. Zo wil je geen water in de mest. Want uit water komt geen gas. Maar bijvoorbeeld ook de koebaden, waar middelen in zitten die je niet in de mest wil hebben als die vergist moet worden.'

Mestvergisting is volgens Van Genugten een belangrijke oplossing voor alle emissievraagstukken waar de veehouderij voor staat. 'De methaan en stikstof die wij uit de mest halen, kunnen bij de veehouder niet uit de mest ontsnappen. We hebben in de melkveehouderij de afgelopen vijftig à zestig jaar allemaal met hetzelfde systeem gewerkt. Met mestputten in de stal. Wij werken nu met dagverse mest.'

Nog beter is het volgens de ondernemer om te werken met uurverse mest. 'Met de bestaande stalsystemen zijn de reductie-eisen die de sector krijgt niet haalbaar. We gaan toe naar een toekomst waarin mest niet meer in de stal wordt opgeslagen. De stal van de toekomst is er voor de boer en de dieren, maar niet meer voor mest.'