Kamer dringt aan op spuitvrije zones, kabinet wil meer bewijs

Tijdens een debat over gewasbescherming donderdagavond in de Tweede Kamer bleek dat de zorgen van de politieke partijen niet alleen berusten op de uitspraak van de Raad van State. Die bepaalde in april dat een Drentse lelieteler eerst de effecten op een Natura 2000-gebied in kaart moet brengen, voordat hij mag gaan spuiten. Zorgen over de volksgezondheid spelen ook een grote rol bij de oproep voor spuitvrije zones.

Vorige maand uitte een groep van vijftig huisartsen uit de regio rond het Drentse Wapserveen haar zorgen over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen bij de daar veelvoorkomende bollenteelt. Zij signaleren opvallend veel gevallen van neurologische ziekten als ALS en parkinson in de regio. Die zorgen worden tijdens het debat door veel partijen gedeeld. 'Die huisartsen zijn geen gekkies', zegt D66-Kamerlid Anne-Marijke Podt.

VVD'er Wim Meulenkamp ziet dat de maatschappelijke discussie over gewasbescherming lokale gemeenschappen verdeelt. 'De verwijten vliegen over en weer. Gemeenten weten zich geen raad. Het noaberschap ligt onder vuur.'

Positieve beoordeling middel

De uitspraak van de Raad van State zorgt ook bij telers voor onzekerheid. 'Een positieve beoordeling van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) over een middel blijkt niet voldoende', vervolgt Meulenkamp die het kabinet oproept om hierin de regie te nemen.

Het kabinet zette al een langjarig onderzoek in gang naar de gezondheidseffecten van gewasbeschermingsmiddelen. Daarnaast loopt er een onderzoek naar een juridisch kader voor de omvang van spuitvrije zones bij agrarische percelen in de buurt van de woon- en leefomgeving.

Landbouwminister Femke Wiersma en staatssecretaris Vincent Karremans van Jeugd, Preventie en Sport, ook aanwezig bij het debat, vinden dat door een positieve beoordeling van het Ctgb het kabinet voldoet aan het voorzorgsbeginsel bij het bewaken van de volksgezondheid.

Ondanks dat het onderzoek naar de gezondheidseffecten van gewasbeschermingsmiddelen nog wel een jaar of zes gaat duren, zien Wiersma en Karremans geen reden om versneld met aanscherpingen, zoals spuitvrije zones, te komen. De Tweede Kamer dringt daar wel op aan.

Anekdotisch bewijs

'Het punt is dat het gaat om anekdotisch bewijs van een groep huisartsen. We nemen dat heel serieus door dit onderzoek te doen. Als we zien dat er evident gezondheidsrisico's zijn, dan trekken we direct aan de bel. Maar middelen zijn van tevoren uitvoerig getest en daarmee is het voorzorgsbeginsel geborgd', zegt Karremans.

BBB'er Cor Pierik waarschuwt voor het te vroeg schrappen van middelen. Hij wijst daarbij op het gebrek aan alternatieven en hogere voedselprijzen als opbrengsten afnemen. 'De gereedschapskist van de boer moet gevuld blijven, opdat de voorraadkast van de burger ook gevuld blijft.'

Ook Pieriks partij zet de volksgezondheid bovenaan, pareert hij de kritiek van onder meer D66. 'Zodra er een causaal verband wordt aangetoond met ziektes als kanker en parkinson, dan zal ook mijn partij voor een verbod pleiten.'

Vrees voor meer rechtszaken

Politieke partijen als NSC en ChristenUnie vrezen dat door de afwachtende opstelling van het kabinet er meer rechtszaken en handhavingsverzoeken zullen volgen tegen telers. 'Ik ben bang dat u hier niet mee wegkomt en dat het voorzorgsbeginsel niet langer standhoudt bij de rechter', zegt Harm Holman (NSC). Pieter Grinwis (ChristenUnie) vreest dat spuitverboden ook gaan gelden voor andere teelten dan alleen lelies.

Zover wil Wiersma niet gaan. Op het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) worden de gevolgen van de uitspraak van de Raad van State in kaart gebracht. 'Deze uitspraak zegt niets over andere teelten. De uitspraak zegt ook niets over gezondheid, maar over de onduidelijke effecten van gewasbescherming op de natuur. We moeten wel voorkomen dat die precedentwerking er komt', benadrukt de minister.

Het ministerie van LVVN gaat met de provincies in gesprek over hoe te handelen na de uitspraak. Het is een 'ruimtelijk vraagstuk', zegt Wiersma, die dit nog niet nader kan toelichten. Ze sluit zich aan bij de uitspraak van Karremans dat met een positieve beoordeling door het Ctgb aan het voorzorgsbeginsel wordt voldaan.

De morrende Tweede Kamer moet tot na het zomerreces wachten op een reactie van het kabinet op de uitspraak van de Raad van State over de lelieteler. Wiersma vindt het daarom nog te vroeg om te zeggen of die ook invloed heeft op andere teelten. Van een opgelegde krimp of het inperken van bepaalde teelten wil ze niets weten. Ze wijst op de ambitie van de bollensector om richting 2035 het middelengebruik te halveren. 'In gesprekken met de sector heb ik ze gezegd dat dat van belang is voor hun 'license tot produce' in Nederland.'