Rabo: krimp Europese zeugenstapel leidt tot productiedaling en prijsstijging

Nederland noteerde in 2024 de scherpste daling van het aantal zeugen: 14 procent. RaboResearch verwacht dat dit aantal in 2025 opnieuw flink zal afnemen als gevolg van de deelname aan beëindigingsregelingen door Nederlandse varkenshouders.

Ook in andere landen daalde het aantal zeugen fors. Polen zag een afname van 10 procent, Italië 8 procent en Spanje 6 procent. Deze dalingen worden grotendeels toegeschreven aan ziektedruk, waaronder Afrikaanse varkenspest in Italië en Polen en PRRS in Spanje. België noteerde een terugval van 2,1 procent en Frankrijk van 1,8 procent. In Duitsland bleef de zeugenpopulatie stabiel, terwijl Denemarken een stijging van 2,3 procent liet zien. In overige Europese landen steeg het aantal zeugen met 2 procent. Gecombineerd leidde dit tot een daling van 3,4 procent op Europees niveau.

Ondanks deze daling van de zeugenstapel, steeg de varkensvleesproductie in 2024 nog met 2 procent binnen de 27 landen in de Europese Unie (EU) en het Verenigd Koninkrijk. Maar RaboResearch verwacht dat deze trend zich niet zal voortzetten en dat de productie in 2025 met 1,5 procent terugvalt.

Herstel na mond-en-klauwzeer

Door het afnemende aanbod en hernieuwde exportmogelijkheden van Duitsland, dat weer toegang kreeg tot de Britse markt na herstel van zijn mond-en-klauwzeervrije status, zijn de varkensprijzen gestegen.

De gemiddelde biggenprijs in de EU laat de gebruikelijke seizoensmatige stijging zien, maar lag in week 14 wel 10 procent onder het vijfjarig gemiddelde. De vleesvarkenshouderij kende in het eerste kwartaal van 2025 gemiddeld genomen positieve marges. In Nederland stonden deze marges onder druk vanwege hoge biggenprijzen. Verwacht wordt dat stabilisatie van deze prijzen in het tweede kwartaal leidt tot marges die opnieuw verbeteren. Voor zeugenhouders bleven de marges positief.

Onzekerheid op grondstoffenmarkt

De vooruitzichten voor de voerprijzen blijven gunstig voor het tweede kwartaal van dit jaar. Tegelijkertijd brengt de escalerende handelsoorlog tussen de VS en andere landen onzekerheid met zich mee voor de agrarische grondstoffenmarkt.

De sojaprijzen staan onder druk vanwege een verwachte recordoogst in Brazilië. Chinese importheffingen op Amerikaanse soja zullen vermoedelijk de Braziliaanse export aanjagen, al wordt dat effect pas in het vierde kwartaal verwacht. De geplande Europese heffingen op Amerikaanse soja zijn vooralsnog opgeschort.

De EU is sterk afhankelijk van China voor de levering van vitaminen, mineralen en aminozuren, waaronder lysine. China voorziet in ongeveer 60 procent van de lysinebehoefte van Europa. In januari 2025 heeft de Europese Commissie een voorlopige antidumpingheffing op Chinese lysine ingesteld, wat kan resulteren in prijsstijgingen.

Meer vraag naar bijproducten

De export van varkensvlees (inclusief bijproducten) uit de 27 EU-lidstaten en het Verenigd Koninkrijk bleef in 2024 stabiel. De uitvoer van spiervlees en verwerkte producten daalde met 5 procent ten opzichte van 2023, maar de export van bijproducten steeg met 7 procent. Vooral China (+8 procent = 55.220 ton) en de Filipijnen (+32 procent = 44.126 ton) namen meer af. In januari 2025 bleef het totale exportvolume van varkensvlees vergelijkbaar met het voorgaande jaar.

De directe impact van Amerikaanse importheffingen van 10 procent op Europese export is beperkt, aangezien de VS slechts 3 procent van het totale Europese exportvolume voor zijn rekening neemt. In totaal gaat 95.000 ton varkensvlees naar de VS, waarvan 8.000 ton uit Nederland. Denemarken is met 31.000 ton de grootste EU-exporteur richting de VS. Canada voert het meeste uit naar de VS met 307.000 ton.

Handelsoorlog biedt kansen en risico's

Hoewel de handelsspanningen risico's met zich meebrengen, bieden ze ook mogelijkheden. Zo maakt China, door hoge tegenheffingen op Amerikaanse producten, directe handel met de VS minder aantrekkelijk. Dit kan voor Europa nieuwe kansen creëren op de Chinese markt. Europees spiervlees is weliswaar duurder dan Braziliaans vlees, maar China is vooral geïnteresseerd in bijproducten. Terwijl het merendeel van de Braziliaanse slachterijen niet is goedgekeurd voor export van bijproducten naar China, kan Europa hier mogelijk van profiteren.

In 2024 kwam 6 procent, zo'n 80.000 ton, van de totale import van spiervlees door China uit de VS. Van de bijproducten haalde China 27 procent van de behoefte. Dat is ruim 300.000 ton uit de VS.

Onzekerheid blijft

Toch blijft er onzekerheid hangen, mede door het lopende Chinese antidumpingonderzoek naar Europees varkensvlees. Meer export naar China zal automatisch leiden tot minder leveringen aan andere landen. Volgens RaboResearch is het bovendien onwaarschijnlijk dat Europa de exportvolumes kan opvoeren, mede door de dalende productiecapaciteit.

Tegelijkertijd bestaat het risico dat andere landen zoals Vietnam hun import vanuit de VS verhogen om betere onderhandelingsposities te verkrijgen. Dit zou Europa weer kunnen benadelen.

De situatie rondom importheffingen ontwikkelt zich voortdurend. Naar verwachting zullen handelsstromen als gevolg daarvan veranderen, waardoor exporteurs genoodzaakt zijn hun strategie aan te passen.