Stikstofaanpak: ook Wiersma zet PAS-melders in wachtstand

Veel politici hadden hun mening al gegeven op de dag dat de minister de plannen had gepresenteerd. Tijdens het debat erover op woensdag 4 december klonk opnieuw kritiek. Van links tot rechts. 'De overheid speelt met het lot van deze boeren', stelt VVD'er Thom van Campen. Hij zegt een kabinet te zien dat geen keuzes durft te maken. 'De minister schopt het stikstofblikje drie jaar voor zich uit', verwijt Pieter Grinwis van ChristenUnie.

Wiersma heeft net als haar ambtsvoorgangers geen 'quick fix' voor de PAS-melders en de stikstofproblematiek. Daarvoor heeft ook zij meer tijd nodig. De minister nam tijdens het debat de gelegenheid om een aantal zaken te verduidelijken. Ze erkent volmondig dat de problemen 'juridisch complex' zijn. 'Ik proef het ongeduld in de Kamer', zegt ze. 'Dat begrijp ik heel goed. We zijn al vijf jaar bezig, maar ik vind dat zorgvuldigheid is geboden.'

Alle PAS-melders met een generiek plan legaliseren, acht ze niet haalbaar. Daarom zet ze in op meerdere sporen. 'Ik bekijk alle mogelijkheden om PAS-melders te helpen. We sturen op oplossingen die vandaag werken én in de toekomst. Boeren moeten weer het gevoel hebben dat ze zelf aan her roer staan.'

Hogere rekenkundige ondergrens

In dit verband onderzoekt de minister de haalbaarheid van een hogere rekenkundige ondergrens, waardoor een deel van de PAS-melders geen vergunning meer nodig heeft. Ook heeft ze een nieuwe maatwerkaanpak aangekondigd waarbij PAS-melders met een zaakbegeleider zoeken naar de beste oplossing. Dat kan bijvoorbeeld door de emissie omlaag te brengen met innovaties en managementoplossingen, maar ook door bedrijfsbeëindiging.

De Tweede Kamer ziet het liefst dat de stikstofruimte van stoppende boeren elders wordt ingezet om PAS-melders te legaliseren. Voor het wegenbouwproject aan de A15 bij Arnhem/Nijmegen zijn immers zes boerderijen opgekocht en met die stikstofruimte is de aanleg gestart.

Voor PAS-melders is dit niet zo eenvoudig. Wiersma wijst in dit verband op het additionalitieitsbeginsel. Het komt erop neer dat de stikstofruimte die vrijkomt als een bedrijf stopt, in een stikstofbank wordt gestopt. Daar blijft het, tot de stikstofdepositie in Natura 2000-gebieden naar het gewenste niveau is gedaald. Daarna kan de stikstofruimte aan andere bestemmingen worden uitgegeven in de omgeving van die gebieden, zoals een PAS-melder.

Wanneer dat niveau wordt bereikt en er ruimte wordt vrijgegeven, is onduidelijk, zegt de minister. 'Ik verwacht dat er door de bedrijfsbeëindigingsregelingen meer stikstofruimte in de bank komt, maar we mogen ons niet rijk rekenen.'

Oplossing voor interimmers

Naast de PAS-melders vraagt de Kamer een oplossing voor zogeheten 'interimmers'. Dit zijn bedrijven of activiteiten die al actief waren voordat in februari 2009 nieuwe Europese wetgeving dwong tot aanvraag van een milieuvergunning.

Wiersma kan hier niets mee beginnen. 'Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft deze groep in 2020 in beeld proberen te brengen, maar dat is niet gelukt. Er is geen registratie van, anders dan bij PAS-melders. De reden waarom zij interimmer zijn, loopt uiteen.'

Na afloop van het debat zijn de zorgen van de Kamerleden niet weggenomen. De Kamerleden erkennen dat de opdracht moeilijk is, maar ze willen meer concrete oplossingen horen, liefst met een tijdspad. De minister heeft aangekondigd eind januari of begin februari meer duidelijkheid te geven over de bedrijfsspecifieke emissiedoelen. Ze zal deze plannen per brief naar de Tweede Kamer sturen.

De minister wil de wettelijke termijn waarbinnen PAS-melders moeten worden gelegaliseerd met drie jaar verlengen. De huidige termijn loopt begin 2025 af. De verlenging is noodzakelijk omdat de Raad van State heeft bepaald dat provincies tot medio 2025 niet op vergunningplicht hoeven handhaven als daartoe verzoeken door bijvoorbeeld Mobilisation for the Environment worden ingediend.

De legalisatie van de PAS-melders is een grote zorg voor de Kamerleden, want zij zien op dit moment nog weinig perspectief voor deze groep. Minister Wiersma is ervan overtuigd dat het perspectief er wel is. Dat perspectief zit in maatwerk en daar gaat het ministerie op korte termijn mee starten, zo meldt ze.