Kwaliteit eendagskuikens begint al bij de ouderdieren

Verschillende aspecten die effect hebben op de kwaliteit van eendagskuikens kwamen ter sprake tijdens het door Schothorst Feed Research georganiseerde seminar Day Old Chick Quality op 30 november in Nijkerk.

1. Ouderdieren hebben meer energie nodig

Een belangrijk startpunt voor de kwaliteit van eendagskuikens is de voeding van ouderdieren. Onderzoeker Jesse Heijmans van De Heus Voeders onderzocht voor haar promotieonderzoek aan Wageningen University & Research (WUR) wat de invloed is van het lichaamsgewicht en energie-eiwitratio in het voer van de ouderdieren.

Een hoger lichaamsgewicht, in het onderzoek was dat 15 procent zwaarder dan de aanbeveling, heeft een positief effect op het gewicht van broedeieren zonder dat het effect had op bevruchting of uitkomst. Kuikens van zwaardere hennen waren gemiddeld 1,9 gram zwaarder bij uitkomst. Ze haalden op dag 32 een 36 gram hoger gewicht bij eenzelfde voerconversie.

Een lagere energie-eiwitratio resulteerde in hogere embryonale sterfte en lagere kuikenkwaliteit. Een hoger energiegehalte in het voer, dus lagere eiwitopname, lijkt beter. De kuikens zijn mogelijk voorgeprogrammeerd op beter benutten van voereiwit waardoor ze er efficiënter mee omgaan. Daardoor komen ze tot een hoger gewicht op slachtleeftijd.

2. Aantal hanen en voerfrequentie hen

Het uitkomstpercentage van de broedeieren heeft veel te maken met goede bevruchting van de hennen. WUR-onderzoeker Rick van Emous heeft hier diverse praktijkonderzoeken naar uitgevoerd.

Van Emous keek eerst naar het aandeel hanen in de koppel. Dat is vaak 8 tot 9 procent. Uit zijn onderzoek blijkt dat dit bij de start omlaag kan naar 5 procent. In de loop van de ronde kan het aandeel hanen naar 7 tot 8 procent omdat een deel van de hanen minder actief wordt. De bevruchtingsresultaten zijn dan vanaf 30 weken leeftijd duidelijk beter.

Betere bevruchtingsresultaten zijn ook te halen door hennen tweemaal per dag te voeren en hanen eenmaal. De tweede voerbeurt zorgt voor extra activiteit en meer vrijwillige paringen. Mede hierdoor verbeteren de bevruchtingsresultaten. Verschillende voersoorten op de twee tijdstippen verbetert de resultaten niet verder.

3. Broedtemperatuur en kuikenkwaliteit

WUR-onderzoeker Roos Molenaar ging tijdens haar presentatie in op het bepalen van de kwaliteit. Een kuiken moet mooi geel en donzig zijn, niet uitgedroogd en met een dichte en schone navel. Spreidzit is niet gewenst en ook geen rode hakken of rode snavel.

Een goede graadmeter is ook het kuikengewicht, maar dan wel het gewicht zonder de dooierrest. De ontwikkeling is ook te bepalen door opmeten van de kuikenlengte. Een goed ontwikkeld kuiken heeft een kleine dooierrest. Het kuiken heeft dan zoveel mogelijk energie en voedingsstoffen uit het ei gebruikt.

De temperatuur tijdens broeden is een belangrijk voor de kuikenkwaliteit. De optimale eischaaltemperatuur is 37,8 graden Celsius. De eerste dagen moet de temperatuur in de broedmachine wat hoger om het proces te starten en de eieren op te warmen. Daarna wordt de temperatuur in stapjes afgebouwd naar een constante eischaaltemperatuur van 37,8 graden Celsius.

Doordat de ontwikkelende embryo's meer en meer warmte produceren, moeten de eieren steeds meer gekoeld worden. Naast warmte, moet ook CO2 en vocht worden afgevoerd. In broedmachines is voldoende ventilatie met een hoge luchtsnelheid en goede luchtverdeling over alle lagen essentieel.

Te hoge temperaturen tijdens het broedproces veroorzaken meer embryonale sterfte en een slechter ontwikkeld kuiken met meer rode hakken en snavels. Omdat de kuikens eerder uitkomen, hebben ze ook minder tijd zich te ontwikkelen. Ze gebruiken de eiwitten uit het ei minder efficiënt. De kuikens zijn daardoor minder ontwikkeld, hebben een grotere dooierrest en relatief een kleiner hart. Dit beïnvloedt de resultaten en uitval van de kuikens negatief.

Bij uitkomst van kuikens in de stal moet de temperatuurregeling van de vloer ervoor zorgen dat het niet te koud, maar zeker ook niet te warm is voor de eieren. Bij het uitlaten komen in de vleeskuikenstal vraagt de temperatuur veel aandacht. Het monitoren van de eischaaltemperatuur is noodzaak.

4. Temperatuur kuikens niet te hoog

Een kuiken kan na uitkomst de temperatuur nog niet goed regelen, stelde Sander Lourens, onderzoeker en docent aan Aeres Hogeschool. Het is daarom van belang dat het kuiken niet te veel afkoelt maar ook niet te warm wordt bij handelingen in de broederij en bij transport.

Idealiter blijft de temperatuur van de kuikens tussen de 40 en 40,5 graden. Check dat regelmatig, luidt het advies van Lourens. Na aankomst op het bedrijf moeten de kuikens zo snel mogelijk uit de kratten. De stapels neerzetten en eerst koffie gaan drinken kan echt niet. Al na tien minuten krijgen kuikens in de bovenste kratten het te warm en verliezen ze veel vocht.

5. Vroeg voeren en transport

Het effect van vroege voeding verschilt van de omstandigheden, blijkt uit een onderzoek van Lourens samen met studenten. Een deel van de kuikens werd op dag 18 naar het proefbedrijf van Schothorst Feed Research gebracht om daar uit te komen. De helft daarvan kreeg direct voer en water na uitkomst.

Van de andere kuikens kreeg de helft op de broederij al voer en water en de andere helft niet. Vervolgens waren er transporttijden van 2 uur en 10 uur.

Vroege voeding heeft een duidelijk positief effect op de karkas- en filetopbrengst van de kuikens. Die ligt 1 procent hoger. De kuikens die uitkwamen in de stal lieten de beste resultaten zien. Vroege voeding voor deze kuikens gaf geen grote verbetering.

Het verstrekken van vroege voeding op de broederij werkt goed bij een kort transport. Bij lang transport pakte het nadelig uit omdat de uitval in de eerste 10 dagen toenam van 2 tot 8 procent.

6. Beter resultaat bij uitkomen op bedrijf

Kuikens op het vleeskuikenbedrijf uit laten komen verbetert het resultaat. De kuikens eten wat meer, wegen 51 gram meer bij afleveren en de gecorrigeerde voerconversie daalt van 1,542 naar 1,533, vertelde senior onderzoeker Kris De Baere van Proefbedrijf Pluimveehouderij in het Belgische Geel.

Het aantal voetzoolafwijkingen ligt ook duidelijk lager. De kuikens hebben minder problemen met enterococcen. Ook zijn er minder antibiotica nodig.

Wel vraagt uitkomen op bedrijf aanpassingen van het management. Pluimveehouders moeten goed letten op de juiste eischaaltemperatuur van de broedeieren. Die mag zeker niet te hoog worden. Verder moeten ze niet uitgekomen eieren weghalen.

Ook zijn er nog vaccinaties nodig die anders op de broederij gebeuren. Doordat de uitkomst drie dagen duurt, moet de pluimveehouder drie dagen meer werk verzetten of minder rondes opzetten. Maar daardoor gaat het voordeel weer verloren.

7. Extra bijvoeren en speciaal voer

Bijvoeren op kuikenpapier blijft gewenst en meer voer is beter, blijkt uit onderzoek van Proefbedrijf Pluimveehouderij. Dat kan ook met voerpannen waar kuikens gemakkelijk bij kunnen. Door bijvoeren daalt de uitval op dag 7 en 14 en cumulatief met circa 1 procent en op dag 14 liggen de gewichten hoger.

Het advies is te starten met 25 gram voer per kuiken op het papier en dag 2 en 3 afhankelijk van de kuikenkwaliteit en activiteit nog bij te voeren. Alternatief is starten met een eenmalig 40 gram.

De eerste dag 30 gram van een goed verteerbare prestarter aan de kuikens geven helpt ook. De uitval daalt bij mindere kwaliteit kuikens met 0,4 procent en de prestarter verbetert de voerconversie.