'Laat klaplopers het beeld niet bepalen'

Voor mij bestaat een duurzame toekomst uit conventionele landbouw. Als ik aan duurzaamheid denk, dan denk ik aan hoogproductieve bedrijven met kennis, technologie en vakmanschap. Ik denk aan boeren die dankzij precisie, veredeling en innovatie meer voedsel maken met minder impact.

Dat standpunt wordt mij vaak niet in dank afgenomen in het publieke debat. Zeker niet in mijn woonplaats Amsterdam, waar de ene helft droomt van een voedselbos en de andere helft vindt dat duurzaamheid per definitie zonder technologie moet. Daar klinkt 'conventioneel' al snel als een scheldwoord.

Maar soms wordt het mij ook lastig gemaakt door de mensen die ik juist zo vaak en graag verdedig. Dat gevoel had ik bijvoorbeeld toen het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vorige maand nieuwe cijfers over het gebruik van gewasbescherming publiceerde. Een daling van 22 procent in vijf jaar: van 7,1 kilo naar 5,6 kilo per hectare. In de lelieteelt is zelfs een halvering zichtbaar. Dat is spectaculair knap, maar ook pijnlijk. Want het roept de vraag op: waarom nu pas?

Jarenlang hebben boeren en lobbyorganisaties gezegd dat verdere reductie toch wel heel moeilijk was, dat de eisen van de maatschappij echt onverteerbaar waren. Als gevolg van die hakken-in-het-zandmentaliteit ontstond een verhitte maatschappelijke strijd, aangejaagd door clubs als Pesticide Action Network en Meten=Weten, die problemen groter maakten dan ze waren en die de bevolking opjutten met chemofobische paniek. Die polarisatie heeft iedereen schade berokkend.

En dan blijkt nu ineens dat het wel kan. Dat er kennelijk ruimte was. Dat wringt. Want als dit eerder was ingezet, hadden we misschien een ander debat gehad. En dan had de sector niet voortdurend in de verdediging gestaan. Blijkbaar beweegt de sector pas als de druk ondraaglijk hoog wordt. Wanneer maatschappelijke irritatie, politiek geduld en juridische ruimte op zijn, komt er verandering. Maar bij middelengebruik is dat waarschijnlijk te laat. Het vertrouwen is versleten en Europese regelgeving dendert door. Er komen maatregelen aan waar je als teler niet meer tussendoor manoeuvreert, hoe goed je intenties ook zijn.

Voor de muziek uitlopen

Daarom moet de conventionele landbouw anders opereren als zij toekomst wil houden. Niet wachten tot dwang, maar voor de muziek uit lopen. Laat zien dat je de lat zelf hoger legt. Laat zien dat je vooruit wilt. Niet omdat je moet, maar omdat je het kunt.

Dat vraagt om een andere houding in de belangenorganisatie: omarm de voorlopers, neem de meelopers mee, maar laat de klaplopers niet langer het beeld bepalen. Zet je actief af tegen deze groep, in plaats van voor iedereen op te willen komen. Want het zijn niet de koplopers die het imago beschadigen, het zijn de bedrijven die blijven hangen. Die jarenlang 'het kan niet' roepen en daarmee de hele sector meesleuren in een negatief frame.

Mijn oproep is simpel: laat zien wat je kunt. Laat de samenleving zien dat moderne landbouw vooruit wil, dat vakmanschap samengaat met verantwoordelijkheid. En dat je sterker staat als je veranderingen omarmt voordat ze worden afgedwongen. Want als een paar jaar al 22 procent reductie kan opleveren, stel je dan voor wat mogelijk is als we er samen eerder, sneller en meer overtuigd aan beginnen. Dat is niet alleen beter voor het imago van de sector, het is beter voor de toekomst van de conventionele boer.