Van der Tak in Brussel: 'Europese voedselvisie vraagt prioriteit'

Achtergrond Politiek René Bouwmeester 03 okt 2023 om 06:30uur

Het landbouwbeleid wordt grotendeels in Brussel gemaakt. Wie de zorgen en zegeningen van de Nederlandse land- en tuinbouw wil uitdragen, kan zich het beste begeven naar de Europese hoofdstad.

Van+der+Tak+in+Brussel%3A+%27Europese+voedselvisie+vraagt+prioriteit%27

Tegen het centrum van Brussel ligt wat tegenwoordig de Europese wijk heet. In deze wijk, met veel gebouwen uit de 19de eeuw, zetelt in moderne kantoren de Europese Commissie, het Europees Parlement en diverse Europese instellingen. Wie plaats neemt in het hart van de wijk, op de terrassen van het Luxemburgplein, in de schaduw van het parlementsgebouw, hoort niet alleen Frans of Nederlands, maar vrijwel elke Europese taal. Hier komt Europa samen.

Op een steenworp afstand van het plein, in de Aarlenstraat, bevindt zich in een van de statige gebouwen het Holland House. Dit is het ontmoetingspunt van de Nederlandse gemeenschap. Het is hier dat Sjaak van der Tak, voorzitter van LTO Nederland, op een dinsdagavond als gastspreker optrad tijdens de 'Landbouwborrel'. Dit netwerkevenement wordt een paar keer per jaar gehouden en is bedoeld voor politici, lobbyisten, ambtenaren en journalisten om op informele wijze met elkaar in gesprek te gaan.

Verlies landbouwkundige potentie

Van der Tak nam de gelegenheid te baat om de aanwezigen te wijzen op de betekenis van de land- en tuinbouw in West-Europa. 'Alle klimaatmodellen laten eenduidig zien dat grote delen van Spanje, Portugal, Italië en Zuid-Frankrijk binnen een generatie hun landbouwkundige potentie in hoge mate zullen verliezen.'

Onze vruchtbare delta’s zijn binnen Europa van onschatbare waarde, maar de waarde ervan wordt miskent

Sjaak van der Tak, voorzitter van LTO Nederland

'Als je het van strategisch belang vindt dat het Europese continent ook in de toekomst in enige mate in staat is om zelf bij te dragen aan de voedselvoorziening voor Europese burgers', vervolgde de LTO-voorzitter, 'dan is het dus juist onze breedtegraad die op langere termijn bij kan dragen aan de Europese voedselautonomie.'

'Al het beleid dat vanuit Brussel op ons land afkomt is eenzijdig gericht op krimp, reductie en volumebeperking', zegt Van der Tak. 'De Europese Unie is metersdik dichtgeslibd met richtlijnen, verordeningen en strategische visies, maar een Europese voedselvisie ontbreekt.

Eiwitvisie goed nieuws

'Recent besloot het Europees Parlement om een strategische eiwitvisie op te stellen, om de eiwitafhankelijkheid van andere werelddelen te beperken. Dat is goed nieuws. Maar wat echt prioriteit moet krijgen is een integrale, samenhangende, geografische visie op voedselvoorziening in relatie tot klimaatverandering voor de komende decennia.'

Die visie moet volgens de LTO-voorzitter gaan over voedselvoorziening én landbouw. 'Want ook over het Europese denken over de toekomst van de landbouw maak ik mij zorgen. Ook dat debat wordt te weinig op basis van feiten gevoerd en te veel op basis van beeldvorming en onjuiste frames.

'Dat blijkt uit beleid dat vanuit Brussel op Nederland afkomt. Kijk bijvoorbeeld naar de natuurherstelwet: beleid dat gebaseerd lijkt te zijn op het vertrekpunt dat 'intensiveren' per definitie een vies woord is. 'Extensiveren' is de bijna vanzelfsprekende Brusselse denkrichting.'

Biologisch voeden

Van der Tak wijst daarbij naar de uitspraak van Sjoukje Heimovaara, voorzitter van Wageningen University & Research (WUR). Zij stelde dat – als we de hele wereldbevolking biologisch willen voeden – we daarvoor 99 procent van het aardoppervlak nodig hebben.

De uitspraak toont volgens de LTO-voorman aan dat als we op deze planeet, en in Europa, grootschalige natuurlijke ecosystemen in stand willen houden, 'intensieve landbouw geen vies woord is.' Sterker nog: 'het is harde noodzaak', vindt hij.

Voedselvisie prominent thema

Van der Tak sprak de hoop uit dat de noodzaak voor een Europese voedselvisie een prominent thema wordt in de komende Europese verkiezingen. 'Ik hoop dat een nieuwe Europese Commissie een voedselvisie wil uitlijnen in relatie tot het Europese klimaatbeleid, natuurbeleid en landgebruik. Onze vruchtbare delta's zijn binnen het Europese continent van onschatbare waarde. Die waarde waarde wordt in het Europese beleid tot op de dag van vandaag volstrekt miskend.'

De boodschap van Van der Tak vond een luisterend oor, al willen verschillende aanwezigen de woorden nuanceren. Er is discussie en daar is de bijeenkomst voor bedoeld.

Europarlementariërs Jan Huitema (VVD, links) en Bert-Jan Ruissen (SGP) spreken bezoekers van de Landbouwborrel in Brussel toe. © Hatim Kaghat

Jan Huitema, Europarlementariër voor de VVD, meldt dat hij denkt dat in Europa het besef begint te komen dat voedselproductie belangrijk is. 'Het is het paard achter de wagen spannen als we de voedselproductie verliezen en verplaatsen naar landen die minder aan duurzaamheid doen dan wij.' De oorlog in Oekraïne en de corona-uitbraak hebben volgens hem laten zien dat Europa voor bepaalde zaken afhankelijk is van andere landen.'

Europarlementariër Bert-Jan Ruissen (SGP) begrijpt de zorg van Van der Tak. 'Ik vind dat er weinig aandacht voor is in de Green Deal. Die is vooral gericht op duurzaamheid. Er wordt te weinig rekening gehouden dat dat ten koste kan gaan van de voedselproductie. Mondiaal gezien hebben we een verantwoordelijkheid. Het is belangrijk die rol voor het voetlicht te brengen.'

Informeel ontmoetingsplatform bestaat al decennia

De Nederlandse Landbouwborrel in Brussel is eind vorige eeuw gestart op initiatief van de toenmalige Europarlementariërs Jan Mulder (VVD) en Jan Sonneveld (CDA). Zij wilden een platform creëren waar beleidsmedewerkers die, op welke manier dan ook, betrokken waren bij het Europese landbouwbeleid elkaar konden ontmoeten. Politici, ambtenaren van het Europese Directoraat-generaal voor Landbouw en Plattelandsontwikkeling of het Nederlandse ministerie van Landbouw en lobbyisten of beleidsmedewerkers van diverse organisaties (waaronder ook LTO Nederland) treffen elkaar een paar keer per jaar op deze bijeenkomst om ongedwongen van gedachten te wisselen. Dat is twintig jaar later nog steeds de insteek. De Landbouwborrel is een begrip geworden, al is de organisatie nu bij toerbeurt in handen van Europarlementariërs Annie Schreijer-Pierik (CDA), Jan Huitema (VVD) en Bert-Jan Ruissen (SGP).