'Cosun verbreedt van suiker en frites naar ingrediëntenbedrijf'

De bouw van het Cosun Innovation Center in 2017 in het Brabantse Dinteloord is volgens De Lugt een belangrijke stap om als Coöperatie Koninklijke Cosun verder te kijken dan alleen de suiker- en fritesproductie. 'In het Bright Beet Book staan 130 veelzijdige suikerbiet toepassingen. Cellulosevezels kunnen bijdragen aan gezonde producten in de voedingswereld, maar ook als grondstof dienen voor producten die anders uit olie of chemie waren gemaakt.'

We moeten in Nederland voldoende grond overhouden voor een duurzaam bouwplan

Dirk de Lugt, scheidend voorzitter Royal Cosun

De akkerbouwer op het Noord-Hollandse Texel volgde negen jaar geleden Jos van Campen op als voorzitter van de raad van beheer van Royal Cosun. De maximaal toegestane zittingstermijn van De Lugt zit in juni erop. Cosun, eigenaar van merken als Van Gilse (suikerwaren), Aviko (frites), Sensus (voedingsingrediënten) en SVZ (fruitingrediënten), koos vorig jaar Arwin Bos als opvolger.

Deze akkerbouwer in de Noord-Hollandse Haarlemmermeer is sinds 2016 lid van de raad van beheer. De Lugt maakte zelf in zijn bestuursperiode veel mee. Zo viel het einde van de marktverordening voor suiker in Europa en de coronaperiode daarbinnen.

Hoe kijkt u terug op uw voorzitterschap?

'Met veel genoegen, maar het was een woelige periode. De marktverordening voor suiker in Europa stopte in 2017. We wisten dat als dit zou gebeuren, de markt eerst instabiel zou worden. Gevolg was wereldwijd een flink hogere productie in 2018, waarna we een aantal jaar in een crisis terechtkwamen.

'In die periode werkten we ook aan efficiëntieverbetering in onze twee fabrieken. Toch waren we door deze efficiëntieslag en de daardoor lagere kostprijs als coöperatie niet weerbaar genoeg om de impact op te vangen. Ook lukte het niet om onze hernieuwde strategie vast te houden. We hielden deze in 2020 en 2021 opnieuw tegen het licht en eind 2021 kwamen we tot de strategie Unlock 25.

'Dat staat voor ontsluiten, er meer uithalen. Eén van de doelen is om vanaf 2025 een bietenprijs uit te betalen van minimaal 50 euro per ton. Ik ben blij dat ik onderdeel ben geweest van een moeilijke periode waarin we keuzes durfden te maken en een nieuwe koers zijn gaan varen.'

Wat was de impact van de coronacrisis?

'Voor corona was ik van maandag tot en met vrijdag op pad en overnachtte ik in hotels. In de coronaperiode bleef ik bijna de hele week op Texel en deed ik mijn werk vanachter het computerscherm. De coronatijd heeft de verbinding met onze leden niet goed gedaan. Grote online ledenbijeenkomsten is niet ideaal, maar meer konden we niet doen. Wel kregen we online sneller meer mensen bij elkaar.'

Hoe zorgde u voor draagvlak onder de leden van de koninklijke coöperatie?

'Door steeds het gesprek met hen aan te gaan. 2018 en 2019 waren moeilijke jaren. We deelden onze zorgen met leden en praatten met hen over de toekomst. Voor ons is het van belang om te horen hoe leden tegen Cosun aankijken en wat ze van ons verwachten. Zo hielden we in 2019 provinciale jongerenbijeenkomsten. Jonge boeren zijn de toekomst. Al deze input vormde de basis van onze nieuwe strategie.'

Waarom zijn grote coöperaties belangrijk?

'Coöperaties zijn opgericht, omdat zaken in de markt niet goed werkten. Cosun viert volgend jaar haar 125-jarig bestaan. We zijn nog altijd bezig met het vormgeven van een toekomst voor onze leden en het verbeteren van het verdienvermogen. Dat lukt natuurlijk niet altijd, maar daar is een coöperatie wel voor bedoeld. Een deel van het door Cosun behaalde resultaat keren we uit naar onze leden, de rest investeren we in bestaande activiteiten, groei en innovatie van onze coöperatie.'

Waar ziet Cosun perspectief?

'Van oorsprong zijn we een suiker- en fritesbedrijf. Dat blijven belangrijke steunpilaren, maar we ontwikkelen van een suiker- en fritesbedrijf naar een ingrediëntenbedrijf. We zien dat onze gewassen vezels bezitten die ook kunnen bijdragen aan non-foodtoepassingen. Zo kunnen bieten als grondstof dienen die anders op olie of chemie waren gebaseerd.

'Dergelijke producten dragen bij aan vergroening, maatschappelijke opgaven en CO²-reductie. In het Cosun Innovation Center verrichten we onderzoek en kunnen we snel stappen zetten naar marktintroductie van nieuwe toepassingen. Er bestaan maar liefst 130 toepassingen uit suikerbieten. Als bron voor toekomstige ingrediënten spelen coproducten en andere (eiwit)gewassen een belangrijke rol.'

Overweegt Cosun voor de grondstofvoorziening meer uit te wijken naar het buitenland?

'Door allerlei claims op grond wordt het inderdaad lastiger grondstoffen dicht bij de fabriek te telen. We zijn in Nederland koploper in duurzame voedselproductie. Daar moeten we zuinig op zijn. Ook qua kennis hebben we wereldwijd een belangrijke rol. Men vindt soms dat we enkel voedsel moeten produceren dat alleen voor onszelf genoeg zou moeten zijn. Dan wordt vergeten dat we veel importeren en dus afhankelijk zijn van een mondiaal voedselsysteem.

'Daarbij heb ik zorgen over het klimaat. Rapporten laten zien dat richting 2050 wellicht 30 procent van het Europees landbouwareaal niet meer geschikt is voor voedselproductie door bijvoorbeeld droogte. Wij beschikken in Nederland over een vruchtbare delta om Europa van voedsel te voorzien. Aan die gedachte gaat men weleens voorbij.

'Tegelijkertijd moeten we werken aan opgaves over energie, plantgezondheid en waterkwaliteit. Laten zien dat we daarin kunnen verbeteren. Daar zit wel een spanningsveld tussen de overheid, samenleving en onze sector. Het gaat erom dat we voldoende grond overhouden voor een duurzaam bouwplan, om onze boeren een toekomst te geven en de efficiënte verwerking hier overeind te houden.'