Wingssprayer-oprichter Hoeben zwaait af, maar bedrijf groeit door

Hij groeide op in het Oost-Brabantse Maarheeze, tussen de koeien en varkens, met percelen vol groente en fruit. Nadat zijn vader was overleden, leerde Harrie Hoeben (73) zichzelf al op 15-jarige leeftijd om gewassen te spuiten. 'Het was natuurlijk een heel andere tijd, maar boeren en tuinders wilden toen ook al zuinig omgaan met de dure gewasbeschermingsmiddelen die hun planten gezond hielden. Dat denken is in al die jaren niet veranderd', verhaalt de Brabantse ondernemer.

Als twintiger gaat Hoeben het werk op de eigen boerderij combineren met loonwerk voor boeren en tuinders in de omgeving. Als de druk op het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen in de jaren die volgen blijft toenemen, vooral door de nadelige effecten voor het omliggende oppervlakte- en grondwater, kiest de ondernemer voor een bestuurlijke rol.

Hoeben zet zich namens de brancheorganisatie voor loonwerkers (wat later Cumela wordt) samen met partijen als de waterschappen en CLM in voor het terugdringen van milieuschade en het beschikbaar houden van een middelenpakket. Rond de eeuwwisseling wordt de Brabantse ondernemer ook bestuurslid van de vakgroep Akkerbouw van (Z)LTO. Hij werkt aan een meerjarenplan gewasbescherming en aan tal van projecten die spuiten binnen de strengere wetgeving mogelijk maken.

Het brengt Hoeben op het spoor van het Zweedse Släpduksysteem, waarbij de spuitdoppen achter een afscherming vlak boven het gewas hangen. Hierdoor kan een fijne druppel worden gebruikt terwijl van drift – het wegwaaien van middelen – amper sprake is. Hij zet zijn bestuurlijke pet af en gaat het systeem importeren voor de Nederlandse markt. 'Omdat ik tegen wat technische mankementen aanliep, ben ik zelf een nieuw systeem gaan uitdenken. Het uiteindelijke resultaat is de Wingssprayer.'

Het principe van de innovatie is dat er, door het voortbewegen van de vleugel over het gewas, onderdruk ontstaat achter de vleugel onder de spuitboom. In combinatie met de rijwind brengt dit een neerwaartse luchtstroom op gang die de gewasbescherming diep het gewas in stuurt. Hoeben: 'Ik heb urenlang op het grasveld uitgedokterd onder welke hoek de vleugel moet staan om vloeistoffen zo diep mogelijk in het gewas te krijgen.'

Productie in volle gang

Op een bedrijventerrein in het Limburgse Nederweert is de productie van de Wingssprayer in volle gang. De vleugel is van uv-bestendig, vezelversterkt composietmateriaal met daaraan roestvrijstalen montagesystemen en om de 25 centimeter dophouders. Daarop kan een scala aan driftarme doppen worden gemonteerd, afhankelijk van het gewas en het te gebruiken middel.

'Tegenwoordig spuiten boeren en tuinders steeds vaker met een lagere dosering en wanneer mogelijk met biologische middelen', zegt algemeen directeur Denick Murraij van Wingssprayer. 'Omdat de effectiviteit van middelen die het milieu minder belasten ook minder is dan de traditionele chemische middelen, moet er vaker en vooral ook effectiever worden gespoten. Dus met een fijne druppel die diep in het gewas dringt.'

Ondanks de verbeteringen op het veld is de uit- of afspoeling van chemische middelen de wereld nog niet uit, erkent Murraij. 'Als je het systeem schoonmaakt, wil je het spoelwater ook goed opvangen om puntbelasting te voorkomen. Omdat de sector inmiddels met verschillende goedgekeurde systemen op de markt drift goed onder controle heeft, zien we dat de focus van de wet- en regelgeving de komende jaren verschuift naar het goed vullen en schoonmaken van de veldspuiten', legt de Wingssprayer-directeur uit.

Ondanks de alternatieven, zoals planten die door genetische aanpassingen minder gevoelig zijn voor aantasting, technieken als mechanisch schoffelen of de inzet van dronetechnologie, ziet Murraij dat boeren en tuinders volveldsbespuiting nodig blijven hebben. 'Het blijft een heel efficiënte manier van werken. En als je het verlies aan middelen optimaal beperkt, is er weinig milieuschade. Bijna ongemerkt heeft de land- en tuinbouw de afgelopen jaren al heel grote stappen gezet', geeft hij aan.

Ruimte voor groei

Wingssprayer wil de komende jaren de vleugels uitslaan. 'We zijn vooral sterk in Zuid-Nederland en richten nu ons vizier op België, Duitsland en Noord-Nederland. We hebben in Nederweert voldoende ruimte om te groeien', stelt Murraij.

'We hebben een schare trouwe gebruikers en merken dat vooral jonge ondernemers heel goed weten welke technische oplossingen ze willen inzetten. Ze stellen specialistische vragen en oriënteren zich goed', vervolgt de Wingssprayer-directeur.

Voor Hoeben is het allerminst tijd om achter de geraniums te gaan zitten. 'Ik moet er niet aan denken. Ook al ben ik niet meer actief betrokken bij Wingssprayer, ik blijf nadenken over betere oplossingen.'

Het pakket beschikbare chemische middelen is klein en de resistentie groeit, dus het voorkomen van opbrengstverliezen blijft hoog op de agenda staan, motiveert Hoeben zijn wil om door te gaan met innoveren. 'En resten van gewasbescherming in ons Nederlandse grondwater, dat we in sommige gebieden uiteindelijk weer als drinkwater winnen, wil natuurlijk niemand.'

Innovatieve machine geeft fijne druppels die bijna niet verwaaien

Wageningen University & Research stelt dat de Wingssprayer een driftreductie van 99,8 procent bereikt. 'Het systeem zorgt niet alleen voor een fijne druppel die bijna niet verwaait, het gewasbeschermingsmiddel komt ook nog eens in bijna heel het gewas. Daardoor heb je ook minder verlies door verdamping of druppelvorming op het blad, waardoor het gebruikte middel eraf kan rollen en op de grond belandt', zegt Wingssprayer-directeur Denick Murraij.

Bijna elk gewas komt in aanmerking voor het driftarme systeem, van aardappelen en bieten tot tarwe en witlof. 'Vooral als de bladindex groot is, blijkt het efficiënt te werken. Daarnaast weten boeren en tuinders steeds beter wat er per perceel nodig is om het gewas gezond te houden', vult oprichter Harrie Hoeben aan. 'Bij een schimmelziekte als phytophthora in aardappelen weten we dat minder zichtbare infecties zich onderin het gewas kunnen verspreiden. Daar wil je dus ook spuiten.'

Het systeem kan bovendien op nagenoeg elke spuitboom worden gemonteerd, nieuw of gebruikt. Murraij: 'Zo kun je als agrarisch ondernemer makkelijk voldoen aan de Nederlandse wet- en regelgeving.'