Oud-portefeuillehouder NAJK: 'Er moet voldoende vrijheid blijven om eigen keuzes te maken'

De Groningse akkerbouwer is zeker niet pessimistisch over het toekomstperspectief voor jonge akkerbouwers in Nederland. 'Het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) wordt overal goed bij betrokken en in Den Haag benadrukken ze het belang van een gezond perspectief voor jonge boeren.'

Het is juist van belang dat er veel diversiteit is en dat ondernemers zich kunnen onderscheiden

Leendert Jan Onnes, oud-portefeuillehouder akkerbouw bij het NAJK en akkerbouwer in Groningen

Kansen genoeg, volgens Onnes. 'Maar er moet voldoende ruimte blijven om eigen keuzes te maken en het bedrijf naar eigen inzicht verder te ontwikkelen.'

Hoe kijkt u terug op uw bestuursperiode?

'Met veel plezier. Het was erg leerzaam om mee te mogen denken en veel andere jonge akkerbouwers te spreken. Je wordt gedwongen je overal in te verdiepen, ook in zaken die je vooraf minder interesseren. Achteraf is het mooi dat je je juist ook die kennis eigen hebt gemaakt. Het waren ook vier roerige jaren door alles wat er op de sector af kwam. In het begin van mijn periode ging het niet over concrete regels en voelde je daarvan nog weinig op het boerenerf.

'Het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn zette eind 2021 de boel op kop. Ik vond het heel sterk dat we als sector zowel qua lobby als in de keten één blok vormden om de plannen af te zwakken. Daaruit is de maatwerkaanpak ontstaan. Sturen op doelen in plaats van keiharde generieke regels. We hebben daar als NAJK hard aan getrokken.'

Luistert de politiek voldoende naar jongeren?

'Jawel, maar het kan beter. Het NAJK wordt uitgenodigd aan de tafels en het landbouwministerie blijft benadrukken dat er een toekomst is voor jonge boeren. Maar dan moeten de doelen wel haalbaar zijn. Veel doelen moeten op korte termijn worden behaald. Dat is lastig. Als belangenbehartigers blijven we dat LNV op het hart drukken en hameren we op het behoud van een goed verdienmodel.'

Is er genoeg perspectief voor jonge akkerbouwers om een bedrijf over te nemen?

'Dat denk ik wel, alleen voor perspectief is het cruciaal om vooruit te kunnen kijken. Het is belangrijk om te weten waar je met het bedrijf naartoe wil. Maar nu zelfs voor het huidige teeltjaar niet alle regels duidelijk zijn, wordt ver vooruit kijken lastig.

'Daarom pleit ik voor een doelenbeleid. Dan heb je meer vrijheid om op je eigen manier aan de doelen te voldoen. Die vrijheid is ons de laatste tijd wel erg ontnomen. De doelen zijn best goed, maar als het verplicht wordt om allemaal hetzelfde te doen, valt er geen geld meer te verdienen. Het is juist van belang dat er veel diversiteit is en dat ondernemers zich kunnen onderscheiden.'

Is er gebrek aan kennis in Den Haag over landbouw?

'Ja. Zo zouden we verzilting maar gewoon moeten accepteren en over moeten stappen op zilte teelten. Zo makkelijk is het niet. Daar ligt een taak voor het NAJK. Als belangenbehartiger moeten we zorgen dat kennis van de boerenpraktijk terechtkomt in Den Haag.'

U gaat zich nu meer richten op het thuisbedrijf. Wat zijn de plannen?

'We gaan in de stallen op ons erf weer zelf slachtkuikens houden onder het Beter Leven-keurmerk met 1 ster. De eigen geteelde veldbonen en tarwe gaan we voeren aan de kippen. Mogelijk laten we de mest vergisten en rijden we het digestaat over eigen land uit. Een mooie vorm van kringlooplandbouw.

'Daarnaast willen we ons bedrijf, met naast veldbonen, tarwe, suikerbieten, luzerne en koolzaad, verder verduurzamen. 10 procent van ons areaal is agrarisch natuurbeheer.'

Wat geeft u mee aan uw opvolger bij het NAJK?

'Laat je niet uit het veld slaan door allerlei zaken die op de sector afkomen en geniet vooral van het lobbyen en ander bestuurswerk. Gewoon blijven doen wat je het beste lijkt voor jonge boeren in Nederland.'

Betrouwbare, vlotte portefeuillehouder met veel praktijkkennis

Coolman is opgegroeid in het Noord-Groningse Oudeschip. Daar werkt ze samen met haar vader, oom en neef op hun akkerbouwbedrijf. Daarnaast wil ze zich graag breder inzetten voor de sector en specifiek de toekomst van jonge boeren. Haar uitgangspunt daarbij is dat het verdienvermogen moet volstaan om te kunnen blijven investeren en innoveren. Ze was in 2016 voorzitter van de studievereniging voor Plantenwetenschappen.

Werkervaring deed ze vanaf maart 2020 tot december 2022 op als adviseur en onderzoeker bij HLB. Haar focus lag vooral op aaltjes en bodemgezondheid in de breedste zin van het woord. Ook was ze betrokken bij de nacontrole van pootgoed.

Coolman is betrouwbaar, geïnteresseerd en gezellig. Ze kan goed organiseren, gaat gestructureerd te werk en maakt graag dingen af. En niet onbelangrijk: ze staat bekend als een fijne collega om mee te werken. De Groningse rondde drie jaar geleden de studie Plantenwetenschappen af bij Wageningen University & Research. Daar specialiseerde ze zich in het thema plantenziektes en aaltjes. Voordat Coolman bij HLB aan het werk ging, liep ze daar een halfjaar stage. Als stageopdracht moest ze een project opzetten om het bodemleven in percelen te onderzoeken.

Transitievraagstukken

De kersverse NAJK-aanwinst wil de belangen van jonge boeren behartigen in transitievraagstukken waar de sector op moet anticiperen en bijvoorbeeld de invulling van het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. De praktijkervaring op het thuisbedrijf en haar wetenschappelijke opleiding zullen Coolman daarbij helpen.

Ze heeft al een tijdje meegelopen met haar voorganger. Aan bestuurstafels met onder meer Brancheorganisatie Akkerbouw en LNV moet Coolman haar organiserende en leidinggevende capaciteiten ontplooien om zaken gedaan te krijgen. Daarbij zal deze perfectionist ook moeten accepteren dat niet altijd alles verloopt zoals ze zelf graag ziet.