Provincies: eerst PAS-melders, daarna gebiedsaanpak

Een aantal gedeputeerden sprak deze week met Kamerleden. Tijdens dit rondetafelgesprek stond de invulling van het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) door provincies centraal. Met het NPLG wil de overheid wil voor 2030 de natuur versterken, de kwaliteit van water en bodem verbeteren en meer doen tegen klimaatverandering. Deze ambitie heeft verregaande gevolgen voor de land- en tuinbouw, maar er zijn nog veel praktische zaken onduidelijk.

De gedeputeerden hamerden bijvoorbeeld op duidelijkheid voor de Programma Aanpak Stikstof (PAS)-melders. 'Dat moet worden opgelost voor we kunnen kijken naar een gebiedsgerichte aanpak', stelt gedeputeerde Henk Jumelet (CDA) uit Drenthe. 'Als we een succes willen maken van de gebiedsaanpak, moeten we ook de boer aan tafel krijgen die nu geen vergunning heeft.'

Jumelet verwees naar de vergadering van Provinciale Staten in Drenthe die deze week met een motie om een noodwet vroeg om PAS-melders van een vergunning te voorzien.

Een ander knelpunt dat naar voren kwam in het gesprek, is de beperkte bewegingsvrijheid die provincies hebben. 'Verlos ons van het Didam-arrest', verzucht de Gelderse gedeputeerde Peter Drenth (CDA). Dit arrest verwijst naar een een uitspraak van de Hoge Raad eind november 2021. Daarin staat dat overheden bij de verkoop van grond gelegenheid moeten bieden aan gegadigden om mee te dingen.

Dit arrest betekent dat overheden niet zonder meer vrij zijn om grond te verkopen aan een partij naar keuze. Daardoor is het vrijwel onmogelijk om kavel en grondruilprojecten van de grond te laten komen, legt Drenth uit. 'Voor de gebiedsgerichte aanpak moeten we kunnen schuiven met grond. We hebben een grondbank, maar we moeten die grond wel openbaar aanbieden.'

Lege handen

Overijssels gedeputeerde Gert Harm ten Bolscher (SGP) werpt de Kamerleden toe dat hij letterlijk en figuurlijk met lege handen staat. 'Boeren spreken me aan omdat ze willen stoppen en ik kan ze niets bieden.' Ook voor de PAS-melders die hem aanspreken heeft hij geen oplossing. Evenmin kan hij beantwoorden wie een 'piekbelaster' is. 'Dat geeft onzekerheid voor onze boerengezinnen. De druk die zij voelen is onmenselijk.'

Maar niet alleen boerengezinnen vragen duidelijkheid. Ook de provincies hebben dat nodig, stelt Ten Bolscher. 'Geef ons geld en duidelijke doelen en we gaan het realiseren. Dat kunnen we als provincies. We kunnen vandaag al aan de slag.'

Leren van elkaar

Deze week kwam minister Christianne van der Wal voor Natuur en Stikstof met een brief waarin zij duidelijk heeft gemaakt hoe de provincies invulling kunnen geven aan het NPLG. De kern is dat de provincies en het ministerie al lerende van elkaar tot de beste aanpak moeten komen.

Op 23 januari is er een ijkmoment. Daarbij kunnen de betrokkenen aangeven waar ze tegenaan lopen en wat nodig is om tot een gebiedsprogramma en het NPLG te komen. Uiterlijk 1 juli 2023 moeten provincies hun eerste versie van de plannen per gebied klaar hebben. De plannen hoeven dan nog niet compleet te zijn. In de periode erna worden deze verder aangevuld.