'Rotte appels moet je verwijderen'

Column Boomteelt Peter Bontekoe 04 nov 2022 om 08:00uur

Nadat Johan Remkes was afgedaald tot in de krochten van de samenleving, kwam hij tot de ontdekking hoeveel onrust en ellende het kabinet teweeg had gebracht in agrarisch Nederland. Hij constateerde de wreedheid en het gebrek aan inzicht van het ministerie van LNV. Blijkbaar was het falende ministerie van Financiën nog niet genoeg.

Oplossingen zijn er genoeg. In andere democratische landen worden ambtenaren van hun taken ontheven en vervangen als er een nieuwe ministerploeg aantreedt. Daar zit 'm volgens mij een deel van de crux. Nieuw beleid verdient nieuwe mensen en nieuwe inzichten. Veranderen en vernieuwen vragen om een frisse dynamiek. Het zou goed zijn om daar de aandacht eens op te vestigen.

Vier jaar heb ik rondgelopen op verschillende ministeries waar ik goede, maar helaas ook foute ambtenaren tegenkwam. Een ambtenaar behoort de publieke zaak, het algemeen belang te dienen. Een corrupte ambtenaar is fout, geen discussie. Een ambtenaar die zijn persoonlijke mening het beleid binnen fietst, is ook fout.

Ik vrees dat dit de oorzaak is van veel mislukte keuzes in verschillende ministeries. Kijk maar naar alle schandalen die er de afgelopen jaren zijn geweest. Enkele topambtenaren zijn overgeplaatst, maar de praktijk is dat een minister verantwoordelijkheid neemt en dan hooguit opstapt. De ambtenaar wordt niet persoonlijk gestraft, onverteerbaar. Als mensen niet persoonlijk op malversaties worden aangesproken of afgerekend, dan verandert er weinig. Dat moet anders.

Vier jaar heb ik rondgelopen op verschillende ministeries waar ik goede, maar helaas ook foute ambtenaren tegenkwam

Peter Bontekoe, boomkweker in Boskoop

De specialistische kennis van veel ambtenaren kan nooit op korte termijn het hoofd van een minister binnendringen. Zo is zo'n foute ambtenaar feitelijk oncontroleerbaar. Regels en procedures zijn vaak zo ingewikkeld dat een weldenkend mens er niet uit komt. Zelfs de advocatuur strijdt, tegen hoge kosten, over de uitvoering en uitleg van wetten die in de Tweede Kamer zijn aangenomen. De Raad van State maakt overuren.

De norm voor ministers zou maximaal acht jaar regeringsverantwoordelijkheid moeten worden. Dat zou ook moeten gelden voor beleidsambtenaren. Zij zouden net als foute bankbestuurders uit hun ambt moeten kunnen worden gezet. Rotte appels moet je verwijderen, voordat de rest wordt aangetast, een oude natuurwet.

De allerbelangrijkste opdracht voor de huidige politici is zorgen dat onze maatschappij weer vertrouwen krijgt in bestuurders. Als ze deze boodschap voor ogen houden en zich dienstbaar opstellen, dan krijgen we een geweldig verfrissend milieu.