Limburgse teler oogst laatste sperziebonen voor industrie

'Deze bonen hebben veel te lijden gehad van de droogte', zegt Heemels. 'Daarom hebben we met plukken langer gewacht dan normaal.' Na het zaaien op 25 juli bleef het eerst twee weken droog. Daarna is het perceel op zandgrond, ruim 10 kilometer van het bedrijf, twee keer beregend.

Heemels noemt de kwaliteit van de sperziebonen dit jaar wisselend. 'Door te beregenen was de kwaliteit op de meeste percelen goed. Maar toch zaten er ook wel stukken tussen waarbij de kwaliteit niet goed was door het extreme weer in het groeiseizoen. Het gewas had dit jaar fors te lijden van de hitte en droogte', legt de teler uit.

De Limburgse ondernemer oogst vaak vroeg in de ochtend als de bonen bestemd zijn voor de versmarkt. 's Morgens zijn de bonen volgens Heemels nog knapperig. 'Als het 35 graden wordt is het nog belangrijker om rekening te houden met het oogsttijdstip. Voor de industrie maakt dat minder uit. Het oogstmoment is dan meer afhankelijk van wanneer de fabriek de peulen nodig heeft.'

Een grote bedreiging voor de bonenteelt is de bonenvlieg. Dat kan Heemels bevestigen. De toepassing van het insecticide chloorpyrifos als effectief zaadbehandelingsmiddel tegen de aantasting door deze plaag is sinds 2020 verboden. 'De bonenvlieg wordt een ernstig probleem. Er zaten dit jaar percelen bij waar al snel tot 30 procent van de planten was weggevallen.'

Overigens wil dat niet zeggen dat er ook 30 procent minder peulen aan hangen. Heemels: 'De planten rondom de weggekwijnde plant kunnen de ruimte overnemen.' De grootste schade van de bonenvlieg treedt in het eerste stadium van de teelt op. 'Als het gewas kiemblaadjes mist, heeft het geen energie om verder te ontwikkelen en blijft het achter.'

Onderzoeksinstantie Vertify kijkt in opdracht van BO Akkerbouw in vijf proeven in Limburg en Noord-Brabant naar alternatieven voor de zaadbehandeling. Vertify is momenteel aan de slag met de verwerking van de proefresultaten. Het is daarom nog te vroeg om conclusies te trekken, maar er lijken hoopvolle toepassingen tussen te zitten.

Tweewassigheid

Door de hittestress kregen de sperziebonen van Heemels dit seizoen, naast kwaliteitsverlies, te maken met tweewassigheid. 'Het gewas gaat dan voor de tweede keer bloeien, terwijl de vruchten van de eerste bloei al zijn gezet. Dat heeft een negatieve invloed op de opbrengst.' Verder viel het op het Limburgse bedrijf mee wat betreft schade van ziekten en plagen. 'Door het droge weer hadden we geen rot in de bonen.'

Naast 200 hectare sperziebonen teelt Heemels op de resterende 50 hectare knolselderij. De ondernemer verwacht een krimp in het sperziebonenareaal, bijvoorbeeld doordat graan door de hoge prijzen een geduchte concurrent is van de vlinderbloemige. Daar komt bij dat sperziebonen net als bijvoorbeeld consumptieaardappelen, cichorei en witlofwortelen niet op de lijst met winterteelten staat.

Dat houdt in dat sperziebonen op zand- en lössgronden voortaan volgens het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn voor 1 oktober van het land moeten. 'Onbegrijpelijk', vindt Heemels. '23 oktober als laatste oogstdatum dit jaar was wel laat, maar in andere jaren gaan we ook door tot ongeveer half oktober.'

Areaal neemt af

Cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek laten zien dat het teeltoppervlak van sperziebonen sinds 1998 flink is afgenomen. Waar het areaal in 1998 nog 6.880 hectare besloeg, kwam het na 2011 niet meer boven 4.660 hectare uit. Tussen 1998 en 2011 schommelde het oppervlak telkens tussen 7.000 en 5.000 hectare.

Het dieptepunt was in het jaar 2014 met 2.963 hectare. In 2019 noteerde het areaal 3.973 hectare en in 2020 3.925 hectare. Opvallend is de stijging naar 4.586 hectare in 2021. Dat is bijna de helft van het totaalareaal in Nederland aan peulvruchten (9.726 hectare).