'Voedselbos is oase tijdens droogte'

Het is niet voor het eerst dat droge zomers in Nederland voor problemen zorgen. Je hoeft geen helderziende te zijn om te verwachten dat we in de komende jaren nog vaker worden geconfronteerd met periodes van langdurige droogte. Of juist van hevige neerslag. De weersomstandigheden worden naar verwachting alleen maar extremer en onvoorspelbaarder.

Dat is slecht nieuws, ook voor de landbouwers in ons land. Immers, het risico van verdroging van de oogsten neemt toe. En snel ook. Het goede nieuws is dat oplossingen soms dichterbij zijn dan wellicht gedacht. Zo is tijdens de eerdere warme zomers gebleken dat voedselbossen juist heel goed bestand zijn tegen langdurige droogte en extreme neerslag. Voedselbosbouw is een landbouwmethode waarbij een hoofdrol is weggelegd voor bomen en struiken. Natuur en voedselproductie worden hierbij gecombineerd.

Tijdens een van de eerdere droge zomer zijn luchtfoto’s gemaakt van voedselbos Ketelbroek in Groesbeek. Die foto's laten Ketelbroek zien als een groene oase, te midden van verdorde kavels. Belangrijker dan dat opvallende beeld is de conclusie dat de oogst van dat voedselbos in die periode juist verder toenam. Zoals de productie van voedselbossen sowieso, na de opstartfase, elk jaar verder groeit.

Voor die groei zijn verschillende oorzaken aan te wijzen:
1. Door een elzensingel en hagen aan te leggen, waait de wind minder en verdroogt het gewas minder snel;
2. Er worden geen zware machines gebruikt, waardoor de bodem minder in elkaar wordt gedrukt. Bij een stortbui kan het water makkelijker de bodem in. Dat laatste is ook te danken aan dieren en planten die de grond los houden;
3. Bovengronds ontstaat biomassa. Daardoor neemt stukje bij beetje het organischestofgehalte toe. Dat helpt om snelle verdroging tegen te gaan;
4. Ondergrondse fijnvertakte schimmeldraden blijven intact. Die vinden water waar boomwortels niet kunnen komen.

Voor landbouwers is evenwicht het toverwoord. Als het te droog is, moet er water bij. Is het te nat dan moet het water kunnen uitstromen naar elders. Het voordeel van een voedselbos is dat het een klimaatrobuust systeem is. Het kan daardoor extremen aan. Ideaal voor agrariërs die zich zorgen maken over de terugkerende vernatting of verdroging.

Met bovenstaande kennis ontwikkelt de stichting Voedselbosbouw Nederland, samen met Groen Ontwikkelfonds Brabant en HAS Hogeschool, momenteel een groot productievoedselbos van 20 hectare in Schijndel (voedselbosschijndel.nl). We willen daar aantonen dat een bedrijfsmatige exploitatie van een grootschalig voedselbos een economisch verdienmodel kan opleveren voor agrariërs. Gelijktijdig draagt het bij aan een vitale natuur, met een grote biodiversiteit.

De voordelen van voedselbossen worden door steeds meer provincies gezien. Zo bieden Noord-Brabant en Limburg financiële ondersteuning voor de aanleg van voedselbossen. Daarom: kansen zijn er volop. Grijp ze!