Batouwe Boomkwekerijen doet waar de markt om vraagt

Batouwe Boomkwekerijen in het Gelderse Dodewaard exporteert vermeerderingsmateriaal naar dertig landen. 'Die spreiding is belangrijk. Als je bijvoorbeeld alleen maar in het Oosten zit, dan zie je nu wel door de oorlog in Oekraïne wat voor problemen dat kan opleveren', zegt eigenaar Willem Huibers. Het bedrijf heeft als doel zoveel mogelijk met de klant mee te groeien en bijt zich daarom bewust niet vast in bepaalde soorten. 'We telen waar de markt om vraagt.'

Batouwe Boomkwekerijen is in 2005 ontstaan in het Gelderse Huissen. Broers Willem en Henk Huibers huurden daar een kas van 1 hectare om stekken te vermeerderen en het plantgoed in P9-potten op te kweken. 'In 2008 vertrokken we naar Dodewaard en kochten 4,5 hectare grond. Daarvan is 1 hectare kas. Twee jaar geleden kochten we in de buurt 1 hectare. Daar staat nu een tunnelkas voor een entafdeling van 3.000 vierkante meter', zegt Huibers.

Locatie in Portugal

In 2010 nam het bedrijf een locatie in het Gelderse Elburg over. 'Daar beschikken we over 2,5 hectare, met net als in Dodewaard 1 hectare kas.' Sinds zes jaar heeft Batouwe Boomkwekerijen een locatie in Portugal van 10 hectare waar ze soorten kweken die in de warmte moeten groeien. Een Portugese medeaandeelhouder leidt het bedrijf en stuurt het personeel aan met maandelijkse ondersteuning vanuit Nederland. 'Vorig jaar hebben we nog een locatie overgenomen in Dodewaard waar we beschikken over 1,5 hectare kas en 2 hectare buitenvelden', voegt Huibers toe.

Batouwe Boomkwekerijen kent verschillende afdelingen in het bedrijf. In de stekafdeling produceren ze jong materiaal van heesters en laanbomen. Een jaar later potten ze deze stekken op in P9-potten als plantgoed voor kwekers die dat overplanten in grotere potmaten voor bijvoorbeeld een tuincentrum.

Enten

In het entgedeelte kweekt het bedrijf de spillen voor laanbomen als eiken en beuken. Het enten vindt plaats vanaf september tot maart. In het voorjaar worden de enten overgezet in een andere pot om in september de afdeling als volwaardige spil te verlaten. Huibers: 'Op alle locaties doen we hetzelfde proces. Daardoor zijn er weinig transportbewegingen tussen de locaties.'

Het Betuwse bedrijf heeft circa honderd medewerkers in dienst, van wie een tiental uit het Afrikaanse Eritrea. 'Wij kunnen goed met hen overweg en ze spreken prima Nederlands. Eritreeërs zijn bereid snel te leren en sommigen kunnen goed een team aansturen.' Ook werken de ondernemers voor een deel met mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. 'Zij zijn sterk in uniform materiaal maken. Zo moet je bij het enten alle handelingen goed doen. Ik vergelijk het altijd met een groentetuin: als je daar een paar dagen niet komt, wordt het een rommel en probeer het dan maar weer goed te krijgen.'

Duizend soorten bomen en heesters

Het assortiment van de in totaal duizend soorten bomen en heesters die het bedrijf teelt, bestaat onder meer uit laurier, Viburnum, Elaeagnus en Photinia. 'De keuze voor deze soorten heeft ermee te maken dat het grootste deel van deze producten naar het Zuiden gaat', zegt Huibers. 'Vooral Spanje, Frankrijk, Portugal en Engeland zijn voor ons grote markten. We breiden nu uit naar het Oosten. Daarvoor is een ander assortiment vereist.'

De telers leveren normaal gesproken ook plantgoed aan Oekraïne en Wit-Rusland. Door de oorlog ligt die afzet stil. 'Maar dat zijn geen landen waar wij in groten getale naar exporteren', meldt Huibers. 'De huidige vraag is zo goed dat onze verkopers de producten snel elders kunnen verkopen.' Batouwe Boomkwekerijen heeft bijna 1.500 klantrelaties en doet alles wat betreft verkoop in eigen beheer.

De goede vraag naar boomkwekerijproducten is volgens de ondernemer vooral toe te schrijven aan de klimaatverandering en de kans voor vergroening van steden. 'Door het veranderende klimaat zie ik een sterke vraag naar planten die bestendig zijn tegen droogte- en hittestress. Ook de vraag naar soorten als de Liquidambar (amberboom) neemt toe. Dat was vijftien jaar geleden een gangbaar soort, maar is nu een soort hype geworden', legt hij uit. De amberboom gedijt goed in verschillende grondsoorten en wordt door de mooie herfstkleur betrokken bij allerlei projecten.

Goed perspectief

Huibers voorziet een goed perspectief voor de sector door het grote belang van vergroening van steden en klimaatverandering. 'Tegenwoordig zijn gemeenten verplicht om een x-aantal vierkante meters groen aan te planten. Daarbij kijken ze goed naar welke soorten wel of niet goed passen. Gemeente Amsterdam wil bijvoorbeeld alleen iepen op eigen wortel en geen geënte soorten', legt hij uit.

'Dat heeft te maken met de iepenziekte. Door ze te stekken, oftewel vermeerdering op eigen wortel, is er minder kans op de iepenziekte. Dat zorgt voor een bepaalde vraag in de markt. Je ziet dus wel dat gemeenten daarmee bezig zijn. Ze gaan voor betrouwbare soorten en willen het liefst bomen op eigen wortel', constateert de ondernemer.

Meebewegen in de markt

Geluiden vanuit de markt hoort de teler daarom ook graag. 'Daar kunnen wij op inspelen. Als je meebeweegt in de markt, is er altijd toekomst. Zolang wij dat blijven volhouden, voorzie ik een goed perspectief voor ons vermeerderingsbedrijf.' De valkuil is volgens Huibers dat wanneer je als bedrijf te enthousiast wordt van de markt, je je eigen koers uit het oog verliest. 'Daarom is het goed om regelmatig de marktwerking naast de visie van het bedrijf te leggen.'

Waar de Betuwenaar zich zorgen over maakt, is de wegvagende kennis in de sector en dan vooral bij jonge mensen. 'Ik zoek al jaren een echte opvolger voor de teelt. Ik ben rustig alles aan het overhevelen. Er zitten jongens bij die het goed oppakken, maar de groep die het echte kwekersgevoel heeft, wordt snel minder.'

Vermeerderingsprocessen

Huibers vindt dat scholen te weinig aandacht besteden aan vermeerderingsprocessen. 'Die stap lijkt wel overgeslagen. Leerlingen krijgen vooral les over de grote markt, maar je hebt eerst klein materiaal nodig', zegt hij. 'Tuinbouwscholen die zich richten op de laanboomteelt, zijn er ook nauwelijks meer. Bij Yuverta in Opheusden pakken ze dat gelukkig wel op. Ik hoop dat ze dat blijven doen.'

Volgens de ondernemer is het vooral belangrijk dat leerlingen nog meer met een benadering vanuit de plant gaan werken, bijvoorbeeld over onderwerpen als plantfysiologie en natuurkundige begrippen. 'Dat is essentieel voor de ontwikkeling van de junioren onder ons.'

Als knelpunt in de omgeving ziet Huibers de plannen van provincie Gelderland om drinkwaterreservingsgebieden in Betuwe-West-Buren, Tielerwaard en Winsen-Slijk-Ewijk-Dodewaard aan te wijzen. Dat heeft grote impact op de beschikbaarheid van water voor telers. Maar liefst 3.370 hectare aan teelt, waaronder 51 procent fruit en 22 procent laanbomen, krijgt problemen met de huidige plannen. De gevolgen voor de ondernemers betreft onder meer restricties op het gebied van gewasbescherming. Ook zal door het onttrekken van drinkwater uit de grond het oppervlaktewaterpeil dalen en wordt het boren naar grondwater onmogelijk.

Impact onderschat

'De provincie onderschat de impact op de beschikbaarheid van water voor telers. Dat kan niet met al die bedrijven', vindt Huibers. 'Het is vanuit één kant gezien. De overheid wijst iets aan, maar voor de gevolgen heeft ze de ogen dicht. Ik vind het een ondoordacht plan. Dit is Europa's grootste laanboomcentrum. Er zijn genoeg andere gebieden in Nederland waar het beter kan en mensen en bedrijven er minder last van hebben.'

Lokale fruittelers en laanboomkwekers startten begin maart samen met de Nederlandse Fruittelers Organisatie, LTO Noord, Tree Centre Opheusden, Fruitpact, Laanboompact en Fruit Tech Campus de actie 'Laat de teelt in de Betuwe niet opdrogen!'. Daarmee hopen de initiatiefnemers aan de inwoners van Gelderland hun stem te laten horen. Doel is om provincie Gelderland en alle belanghebbenden terug te krijgen naar de tekentafel.

Bedrijfsgegevens