Johan Vollenbroek: 'Ik ben pas tevreden bij 50 procent emissiereductie'

De Raad van State bepaalde vorige week dat het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit de gegevens van PAS-melders openbaar moet maken. Vanuit diverse kanten heeft Vollenbroek het verzoek gekregen geen handhavingsverzoek in te dienen tegen de PAS-melders. Er is immers een programma in aantocht waarmee deze ondernemingen worden gelegaliseerd.

PAS-melders moeten extra stikstofruimte krijgen of stoppen

Johan Vollenbroek, voorzitter Mobilisation for the Environment

MOB trekt zich daar weinig van aan. 'Het is nu bijna drie jaar na de uitspraak van de Raad van State. Het is tijd dat het wordt geregeld', zeg Vollenbroek.

Wat wilt u met de gegevens van PAS-melders?

'We gaan de gegevens bestuderen en de grootste vervuilers eruit pikken. Als blijkt dat deze bedrijven geen vergunning hebben, sturen we een brief naar de provincie om te handhaven. Zij kunnen de bedrijven dan sluiten of legaliseren. In dat laatste geval moeten ze een vergunning aanvragen en over emissieruimte beschikken. We richten ons hooguit op een paar honderd bedrijven. De kleine boeren hoeven zich geen zorgen te maken. Dat zijn er te veel.'

Hoe bepaalt u wanneer u een handhavingsverzoek indient?

'Depositie is een functie van de hoeveelheid ammoniak en de afstand tot het natuurgebied. Als je een grote stal hebt op 20 kilometer van een natuurgebied, dan slaat veel stikstof neer binnen 10 tot 15 kilometer. Dan kun je toch een lage bijdrage hebben. Een kleine stal bij een natuurgebied kan juist veel depositie veroorzaken.'

Wat wilt u hiermee bereiken?

'Dat het wordt geregeld, zodat de bedrijven niet illegaal bezig zijn. Want er zijn nu duizenden bedrijven zonder passende natuurvergunning. Dat is in strijd met Europese wetgeving. We vinden dat daar een einde aan moet komen. Zulke bedrijven moeten extra stikstofruimte krijgen of stoppen. Welke oplossing maakt ons niet uit. Maar we zijn drie jaar verder sinds de PAS-uitspraak van de Raad van State en we zijn nog geen spat opgeschoten.'

Wilt u met uw handhavingsverzoeken dat bedrijven zo snel mogelijk worden stilgelegd?

'Nee. Voor de korte termijn hoeven boeren zich geen zorgen te maken. De juridische procedures werken als volgt: als de provincie een bezwaarschrift afwijst, gaan we naar de rechtbank. Dan duurt het een half jaar voor er uitspraak komt. Als we winnen, gaat de provincie naar de Raad van State. Dan ben je weer een jaar verder. Als legalisatie binnen anderhalf jaar niet is geregeld, hebben de bedrijven een probleem. Maar na 4,5 jaar wordt het toch tijd voor een oplossing. Waarom zou je anders een natuurvergunning hebben?'

Wanneer bent u tevreden?

'Ik ben tevreden als het coalitieakkoord zo wordt uitgevoerd dat er 50 procent emissiereductie plaatsvindt in tien jaar bij alle sectoren, dus de industrie, de landbouw en de luchtvaart. De commissie-Remkes is niet voor niets een jaar met het advies bezig geweest. Als die reductie is bereikt, stoppen we met onze procedures. Als de agrarische sector dat doet, kunnen we ons op de luchtvaart en de industrie richten. Want Schiphol zit hartstikke klem met stikstof en geluid en met kankerverwekkende stoffen. Schiphol moet in vluchten terug, Rotterdam moet sluiten en Lelystad mag nooit opengaan.'

Hoe kijkt u aan tegen het gevecht om stikstofruimte?

'Er wordt gefocust op stikstof, maar de agrarische sector moet verder kijken, naar het klimaat bijvoorbeeld. Er is een studie van de Universiteit Leiden. Daarin staat dat als we het klimaat willen redden, moeten we 80 procent terug in vleesconsumptie. Voor Nederland als exporteur betekent dit dat de veestapel meer dan 80 procent moet krimpen. Dan is het stikstofprobleem ook opgelost.

'Het komt erop neer dat het rijke Westen terug moet in vleesconsumptie. Er komt steeds meer negatieve druk op de prijzen. Er gaat geheid een stikstofbelasting of vleestaks komen. Dan zul je zien waar het naartoe gaat. Kijk vooruit, naar de signalen in de Europese Commissie en de wereld. Je hoeft geen helderziende te zijn om te zien welke kant het opgaat.

'Want straks doen boeren dure dingen voor stikstofreductie en zeggen ze dat ze te veel CO2 uitstoten. Dan kunnen ze alsnog sluiten. Pak het als sector integraal aan, dat is onze boodschap. In het eigen belang van de sector. De uitstoot van CO2 en stikstof moet drastisch terug. Dat gaan we niet redden met innovatie. Innovatie is een fopspeen.'

Op 20 januari 2022 is de de Aerius Calculator aangepast. Nieuw is dat de maximale rekenafstand voortaan 25 kilometer is. Wat betekent dit?

'Nu kunnen ze de berekening afkappen op 25 kilometer van de bron. Aan alles daarbuiten hoef je niets te doen. Wetenschappelijk gezien is er geen reden om de berekening af te kappen bij 25 kilometer. Ja, als je de A15 erdoor wilt drukken, komt het goed uit. Maar dat is een beleidsmatige keuze. Wetenschappelijk gezien is het flauwekul. De depositie is goed uit te rekenen tot de landsgrenzen. We hebben beroep ingediend. Er is een gerede kans dat deze beperking gaat sneuvelen, want het is wel goed te berekenen. Daar doen we ons best voor.'

Wat verandert hierdoor?

'De emissie van Tata Steel of RWE reikt verder dan 25 kilometer. Dat gaat over alle natuurgebieden in Nederland heen. Door de grens van 25 kilometer te gebruiken, wordt de industrie feitelijk vrijgesteld van wetgeving voor stikstof. We hebben een onafhankelijke externe deskundige laten uitrekenen wat dit betekent voor de stikstofdepositieberekeningen van Tata. Het blijkt dat van de totale stikstofoxidenemissie van Tata Steel 1,4 procent als depositie binnen 25 kilometer van de bron neerslaat. Er blijft dus 98,6 procent van de depositie ongezien. Shell en de Tata Steel vieren feest, want die worden grotendeels vrijgesteld.'

Wat betekent dat voor boeren?

'Boeren hebben geen schoorsteen van 100 meter. Die zitten op 3 à 4 meter hoogte. De verspreiding vindt dichtbij plaats en ammoniak valt eerder neer dan stikstofoxide. Ze komen niet verder dan 25 kilometer.

'De stikstof van de industrie komt wel neer op die gebieden en dat moet worden gecompenseerd. De minister heeft een programma aangekondigd, maar hoe dat moet, weet niemand. Iemand zal voor de depositie moeten bloeden. Die stikstofruimte moet ergens anders vandaan komen, anders gaat het programma onderuit bij de Raad van State. Waar moet die stikstof vandaan komen? Ik weet wel waar ze dat gaan halen: bij de boeren. Die zijn de klos.'