De coalitie van de sociaaldemocratische SPD en Groenen en de liberale FDP wil grote slagen maken op het gebied van duurzaamheid, biodiversiteit en natuurbehoud. De zeventien duurzaamheidsdoelen van de Verenigde Naties vormen het richtsnoer. En vóór alles moet actie worden ondernomen tegen het uitsterven van dier- en plantensoorten, aldus het regeerakkoord.

Direct daarna volgt de verzekering dat het nieuwe beleid ook gaat voor 'een duurzame landbouw die klaar is voor de toekomst, waarin boeren en tuinders economisch rendabel kunnen werken en waarin ze recht doen aan het milieu, de dieren en het klimaat'.

De vraag is wat dit in de praktijk precies gaat betekenen. Het regeerakkoord bevat heel algemeen gestelde doelen die slechts op enkele punten verder zijn uitgewerkt. Zo wordt onder meer vastgesteld dat de stikstofproblematiek moet worden aangepakt, maar het akkoord geeft geen inzicht in de manier waarop dat zou kunnen.

Op enkele andere gebieden is wel een aanzet tot beleid te herkennen. Zo belooft de nieuwe regering alle Europese regels op het gebied van natuurbehoud en -bescherming zonder compromissen toe te passen. Het betekent onder meer dat de nitraatrichtlijn wordt nageleefd.

Dat lukte vorige regeringen steeds niet, Duitsland is al enkele malen in gebreke gesteld wegens te hoge nitraatgehaltes in het grondwater. Boeren vrezen nu dat het komt tot een gevoelige aanscherping van de bemestingsregels. De zinsnede 'we zullen alle nodige maatregelen toepassen om aan de Europese eisen te voldoen' belooft weinig goeds.

Tegelijk komt er budget voor steun aan initiatieven voor natuurbehoud en -herstel die verder gaan dan de Brusselse eisen. Daarvoor zal waarschijnlijk geld worden vrijgemaakt uit de Europese inkomenstoeslagen. Het regeerakkoord verwijst voor dit natuurbeleid naar 'de Nederlandse aanpak'.

De weg voor het realiseren van andere doelstellingen op natuurgebied blijft erg vaag. Zo meldt het regeerakkoord: 'We zetten ons in voor een consequente bescherming van insecten en zullen het gebruik van pesticiden duidelijk terugbrengen.' Met de deelstaten wordt overlegd over een richtlijn voor het onttrekken van grond- en oppervlaktewater.

Eindelijk goede wifi

Een speerpunt in het nieuwe beleid is de digitalisering van de samenleving. Duitsland is door een aarzelend beleid flink achteropgeraakt en staat nu voor een forse inhaalslag. Boeren en tuinders zullen daar ook van profiteren, al is het alleen maar omdat de coalitie belooft dat eindelijk wordt gezorgd voor goede wifi overal in Duitsland, juist ook op het platteland.

Positief is verder dat er een soepeler beleid is toegezegd voor het toelaten van buitenlandse arbeidskrachten. Dat is niet direct gericht op de arbeidsvoorziening in de agrarische sector, maar het kan wel de spanning op de arbeidsmarkt als geheel verlichten. De forse verhoging van het minimumloon zal daar ook aan bijdragen, al wordt de factor arbeid daardoor duurder.

Internationale vrijhandel

De verkeerslichtcoalitie zegt zich sterk te zullen maken voor internationale vrijhandel. Men wil zich inzetten om de wereldhandelsorganisatie WTO weer een belangrijkere rol te geven. Daardoor zouden wereldwijde handelsakkoorden mogelijk blijven en kan de trend naar afspraken tussen afzonderlijke landen worden afgeremd.

Tegelijkertijd maakt het regeerakkoord nogal wat kanttekeningen bij op stapel staande handelsakkoorden. Zo zal Duitsland alleen instemmen met het Mercosur-akkoord als daarin duidelijkere afspraken staan over de bescherming van de natuur (ontbossing) en mensenrechten. Voor het handelsverdrag Ceta wacht de regering op een uitspraak van het Duitse hooggerechtshof voordat een standpunt wordt ingenomen.

^{Foto: Europese Unie}

Julia Klöckner: innemend, maar grote beslissingen bleven uit

Ruim vijftien jaar achtereen heeft een christendemocratische minister de scepter gezwaaid op het Duitse ministerie van Voedsel en Landbouw. De huidige bewindsvrouw Julia Klöckner wordt algemeen gezien als een innemende vrouw en een minister die goed op de winkel paste, maar weinig grote beleidsbeslissingen nam.

Om oplossingen te vinden voor de uitdagingen op het gebied van milieu, duurzaamheid en dierenwelzijn stelde Klöckner een brede commissie in met vertegenwoordigers van de agrarische sector, de wetenschap en allerlei maatschappelijke organisaties. Die kwam uiteindelijk met een unaniem advies. Het bevat voorstellen voor een maatschappelijk gedragen verduurzaming van de land- en tuinbouw, voor een belangrijk deel gefinancierd door de samenleving.

Nu Klöckner aftreedt als minister, is van deze voorstellen nog niets tot uitvoering gebracht. De coalitie, tegen wil en dank van CDU en SPD, kwam het laatste jaar tot weinig daden. Klöckner vormde daarop geen uitzondering. Het opvallendst is nog haar inzet voor een wettelijk verbod op het doden van eendagskuikens. Dat is in mei aangenomen in de Bondsdag en wordt op 1 januari 2022 van kracht.

In Europa trok Klöckner vaak samen op met haar Franse collega Julien Denormandie. Van hem kreeg ze twee weken geleden tijdens haar laatste EU-landbouwraad de Ordre du Mérite Agricole, de hoogste Franse onderscheiding in de agrarische sector. Denormandie prees Klöckners inzet voor de gezinsbedrijven en de hardwerkende boer en tuinder. Het was wellicht een van de meest lovende afscheidsredes voor de bewindsvrouw die nu verdergaat als CDU-afgevaardigde in de Bondsdag.