Grasopbrengst meten? Gebruik sensoren

Achtergrond Melkvee Mariska Bloemberg-van der Hulst 09 aug 2021 om 08:45uur

Binnen tien jaar geven we elk stukje gras- en maisland exact wat het nodig heeft. De melkveehouderij staat daarbij aan de vooravond van de overgang naar veldrobots. Dat meldt manager Zwier van de Vegte van melkveeproefbedrijf De Marke in het Gelderse Hengelo. Zeker als het goedkoper wordt. 'Het is een kwestie van tijd.'

'Melken, mestschuiven en voeren. Het gebeurt allemaal al met de robot. Dat gaat op het veld ook gebeuren', geeft de manager Zwier van de Vegte van het melkveeproefbedrijf aan. In de akkerbouw wordt precisielandbouw al steeds meer geïntegreerd. Veldrobots poten aardappelen, zaaien uien en wieden onkruid.

Een groeiende groep loonbedrijven investeert in slimme sensoren en apparatuur om plaatsspecifiek te bemesten en te bekalken. Geleidelijk waait de techniek over naar de melkveehouderij. Bert Wissels uit hetzelfde Gelderse dorp als waarin De Marke is gehuisvest, doet als melkveehouder bijvoorbeeld aan variabel zaaien. 'De loonwerker heeft een machine die dat kan.'

Met satellietbeelden werd de vruchtbaarheid van de bodem in kaart gebracht. Vervolgens zaait het loonbedrijf de mais op minder vruchtbare delen dunner in en op vruchtbare delen dikker. 'Hierdoor moet de mais gelijkmatiger opkomen', legt Wissels uit. Hij is enthousiast over de techniek, maar relativeert die wel. Als de weersomstandigheden niet meewerken, kunnen de satellietbeelden de prullenbak in.

Precisietechniek wordt nauwkeuriger, simpeler en goedkoper

Zwier van de Vegte, manager melkveeproefbedrijf De Marke

Bodemscanner

Op melkveeproefbedrijf De Marke wordt precisielandbouw toegepast in de grasteelt. Hoe ze dat doen? De loonwerker sleept achter zijn trekker een bodemscanner door de grond. Dit apparaat is uitgerust met sensoren en die meten de zuurtegraad (pH) en het organischestofgehalte van de bodem. De scanner werkt heel nauwkeurig; in blokken van 10 bij 10 meter.

Een computer in de trekker zet al deze informatie om in een kleurenkaart van het perceel. Een rood blok betekent bijvoorbeeld dat de pH op die plek erg laag is en bij een geel blok is de pH hoog. Daarmee kan de loonwerker dus heel specifiek gaan bekalken. Hij gebruikt daarvoor de kleurenkaart die is omgezet naar een taakkaart. Deze is niets meer dan een reeks opdrachten voor een machine, in dit geval een kalkstrooier.

Een bodemscanner analyseert de bodem onder andere op pH en organische stof. © Koos van der Spek

Bij de rode blokken krijgt de strooier de opdracht om extra te bekalken en bij de gele blokken doseert de machine minder. Op deze manier voorziet de loonwerker de bodem ook plaatsgewijs van een extra laagje compost of bermmaaisel, zodat het organischestofgehalte op die plekken stijgt. Een bodemscan kost zo'n 200 euro per perceel (maximaal 5 hectare) en kan eens per tien jaar worden uitgevoerd.

De onderzoekers van De Marke gebruiken meer precisietechnieken. Ze meten namelijk ook de grasopbrengst per blok. Dat doen ze op drie manieren. Bij de eerste methode is de maaier uitgerust met een scanner die de hoeveelheid biomassa van de grassnede bepaalt. Deze techniek werkt heel plaatsspecifiek, namelijk in blokken van 10 bij 10 meter. De PastureReader kost ongeveer 5.000 euro en kan volgens de manager zeker tien jaar mee.

Hakselaar met sensor

Als tweede methode gebruikt De Marke een hakselaar met een NIR-sensor, oftewel de Near-InfraRed-Sensor. Daarmee meet je het drogestofgehalte en ruw eiwit van gras. Volgens Van de Vegte is deze techniek iets minder nauwkeurig. 'De doorstroommeter meet de massa die door de blaaspijp gaat. Deze apparatuur wordt ook gebruikt bij mais', stelt de manager.

'Daar werkt het iets beter, omdat de aanvoer constanter is. Bij gras is de toevoer minder regelmatig, de ene wiers is nu eenmaal dikker dan de andere. We moeten dit systeem nog verder finetunen', weet hij. Prijzig is deze techniek wel. Vooral voor de loonwerker. Een NIR-sensor kost al snel een slordige 20.000 tot 25.000 euro.

Deze perceelkaart geeft plaatsgewijs het pH-gehalte van de bodem aan. © Koonstra

De laatste methode om de grasopbrengst te bepalen, is de ouderwetse weegbrug. 'Die vertelt natuurlijk de echte waarheid', lacht Van de Vegte. Al is het lastig om daarmee de grasopbrengst heel plaatsspecifiek in kaart te brengen. Ook met satellietbeelden is de grasopbrengst in te schatten, maar deze techniek wordt nu niet op De Marke gebruikt. 'De uitkomst is een indicatie, maar geeft nog geen absolute opbrengst.'

Op het melkveeproefbedrijf combineren de onderzoekers de bodemscan met de gewasopbrengst. 'Die twee kaarten leggen we over elkaar. Je ziet dan bijvoorbeeld dat op de plaatsen waar de pH of het organischestofgehalte in de bodem niet toereikend was, ook minder gras groeide', meldt hij. 'Vervolgens verbeter je de bodem plaatsgewijs.'

Nauwkeuriger, goedkoper en makkelijker

Van de Vegte geeft toe dat precisietechnieken best kostbaar zijn. Maar als je er 1 ton droge stof gras per hectare meer door kan oogsten, biedt dat al een voordeel van 150 euro per hectare per jaar, legt hij uit. Volgens de manager worden de precisietechnieken in de toekomst nauwkeuriger, goedkoper en makkelijker inzetbaar. 'Binnen tien jaar gaat dit allemaal gebeuren.'

In de cabine wordt de perceelkaart verwerkt tot concrete opdrachten voor de machine. © Persbureau Noordoost

Dat verwacht ook Harry Koonstra, specialist precisielandbouw en eigenaar van loon- en grondverzetbedrijf Koonstra uit het Overijsselse Balkbrug. 'Er is zeker interesse bij melkveehouders, maar nog niet grootschalig. Een aantal boeren pioniert ermee en die groep groeit zeker. Ze krijgen steeds meer aandacht voor de bodem. En daar passen deze technieken goed bij.'

'Ridderzuring opsporen met de camera's van een drone'

Melkveehouder Gerard Uijterlinde uit het Overijsselse Deurningen gebruikt precisietechnieken om efficiënter gras en mais te telen. 'De bodemkwaliteit op je percelen wisselt per plek. Speel je daarop in, dan maak je grote stappen.' Hij bracht de bodem van een aantal percelen in kaart met een bodemscan en monitort de gewasgroei via satellietbeelden. Op basis daarvan doseert hij kalk en drijfmest. Zo krijgt elk stukje precies hoeveel het nodig heeft. Dit voorjaar ondervond hij daarvan de voordelen. 'De betere delen van de graspercelen gaven we minder mest. Dat pakte goed uit, want daardoor lag het gras minder plat. We konden namelijk pas heel laat maaien.' Uijterlinde heeft diverse percelen kruidenrijk grasland. In de toekomst hoopt hij daar plaatsgewijs ridderzuring op te sporen met camera's. 'Wellicht kan een drone vooraf op dit onkruid scannen, waardoor je met de trekker niet alle weilanden door hoeft.'