Westnijlvirus in Nederland: kleine mug kan voor veel ellende zorgen bij paarden

'Niet elk paard of iedere pony vertoont neurologische klachten', benadrukt Eva Dieterman, paardenarts bij Royal GD. 'Ze kunnen ook besmet zijn met het westnijlvirus zonder dat ze duidelijke symptomen laten zien', voegt haar collega Linda van den Wollenberg toe.

Bij paarden verloopt een infectie vaak zonder duidelijke symptomen. 'Soms treden milde klachten op, zoals koorts en sloomheid, zitten ze niet lekker in hun vel of zijn ze wat lusteloos. In 10 procent van de gevallen ontstaan neurologische klachten, waaronder ataxie, spiertrillingen en verlamming. Ernstige gevallen kunnen leiden tot euthanasie', legt Van den Wollenberg uit.

Bij milde klachten denkt niet iedereen gelijk aan een besmetting met het westnijlvirus. Temeer omdat dit virus bijna niet voorkomt in Nederland. Toch werden begin oktober de eerste twee gevallen bij paarden vastgesteld in Nederland. Beide in Zuid-Holland.

'Deze paarden staan niet op hetzelfde adres gehuisvest', zegt Dieterman. Dat hoeft ook niet. Het virus wordt namelijk niet verspreid door paardachtigen. 'Paarden zijn, net als mensen, eindgastheer. Zij kunnen er ziek van worden, maar het virus niet verder verspreiden.'

Sinds 2018 voert Royal GD in samenwerking met de sector en de overheid een monitoringsprogramma uit voor het westnijlvirus in Nederland. Dierenartsen kunnen tijdens het vectorseizoen, van mei tot en met november, kosteloos een bloedmonster insturen van paarden met neurologische symptomen.

'Deze monitoring is gericht op vroege opsporing en heeft daarmee een waarschuwingsfunctie voor de humane gezondheidszorg. Daarnaast maakt het dierenartsen attent op het feit dat dit een nieuwe mogelijke oorzaak is voor eventuele neurologische verschijnselen bij paarden', licht Dieterman toe.

Overal bevestigd

De bloedmonsters van de paarden in Zuid-Holland zijn onderzocht door Royal GD en Wageningen Bioveterinary Research. Daarna zijn de monsters voor een dubbelcheck gestuurd naar het Europees referentielaboratorium in Frankrijk. Bij alle instituten zijn de besmettingen met het westnijlvirus bevestigd.

'Het westnijlvirus is internationaal gezien een meldingsplichtige ziekte', legt Dieterman uit. 'Een besmetting bij een paard heeft geen directe gevolgen voor dat dier of het bedrijf, maar dient als signaal voor de volksgezondheid, wereldwijd. Naast paardachtigen en vogels zijn vooral mensen gevoelig voor een infectie.' Paardenhouders kunnen eventueel wel te maken krijgen met exportbeperkingen.

De meeste mensen worden niet ziek van het westnijlvirus, meldt de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit. Bij mensen die wel ziek worden, gaat het meestal om griepachtige verschijnselen, zoals koorts, spierpijn en hoofdpijn. Een enkeling wordt ernstig ziek en krijgt bijvoorbeeld een hersenontsteking of hersenvliesontsteking.

Het westnijlvirus wordt verspreid door trekvogels en overgedragen door de Culex pipiens, oftewel de huissteekmug. Een mug die positief was op het westnijlvirus werd begin september gevonden tijdens een doorlopend onderzoeksproject naar virussen bij muggen in Nederland.

Het virus wordt overgedragen wanneer de mug een besmette vogel steekt en vervolgens een ander dier of mens. Muggen nemen niet voldoende virus op na het steken van paarden of mensen om het virus daarna verder te verspreiden.

Incubatietijd westnijlvirus

De incubatietijd van het westnijlvirus na een muggenbeet bij paarden varieert tussen de twee en veertien dagen. Bij mensen is dat tussen de twee en zes dagen, maar dat kan oplopen tot veertien dagen.

Hoe kun je als paardenhouder een besmetting tegengaan? 'Je kunt paarden tegen het westnijlvirus vaccineren', vertelt Dieterman. 'Dat kun je het beste in het vroege voorjaar doen, vier tot zes weken voordat het muggenseizoen begint.' In Nederland zijn drie voor paarden geregistreerde vaccins op de markt. De eerste keer moeten paarden tweemaal worden gevaccineerd met vier tot zes weken tussenruimte, gevolgd door jaarlijkse hervaccinaties.

Belang van vaccineren

Marco de Bruijn, Europees specialist infectieziekten paard van Paardenkliniek Wolvega, onderstreept het belang van vaccineren. 'Wij adviseren onze cliënten vooral te vaccineren als zij met hun paarden voor concoursen of koersen naar het buitenland gaan, zoals Zuid-Frankrijk of Oost-Europa. Daar is de kans om door een besmette mug geprikt te worden vooralsnog aanzienlijk groter dan in Nederland.'

Dit kan volgens De Bruijn veranderen wanneer het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, die de besmettingsgraad van muggen monitort, tot de conclusie komt dat het percentage besmette muggen aanzienlijk toeneemt. 'Daarnaast kun je preventieve maatregelen nemen, zoals stilstaand water voorkomen in de omgeving van de stal en weide', zegt Dieterman. 'Verder kun je muggenwerende producten of vliegendekens gebruiken, ventilatoren in de stal plaatsen en paarden voor zonsop- en ondergang binnenzetten.'